18.06.2025 Скопје
Лувр, најпосетуваниот музеј во светот и глобален симбол на уметност, убавина и издржливост, издржа војна, терор и пандемија – но во понеделник, беше затворен од сопствениот штрајкувачки персонал, кој вели дека институцијата се распаѓа под тежината на масовниот туризам.
Тоа беше речиси незамислива глетка: дом на делата на Леонардо да Винчи и милениуми од најголемите богатства на цивилизацијата – парализиран од самите луѓе кои имаат задача да го пречекаат светот во своите галерии.
Илјадници заглавени и збунети посетители, со билети во раце, беа збиени во неподвижни редици покрај стаклената пирамида на И.М. Пеи.
„Тука е Мона Лиза“, рече Кевин Ворд, 62, од Милвоки. „Илјадници луѓе чекаат, без комуникација, без објаснување. Претпоставувам дека дури и таа има потреба од слободен ден.“
Лувр стана симбол на туризмот доведен до своите граници. Додека од Венеција до Акропол се борат да ги ограничат толпите, најзначајниот музеј во светот, посетен од милиони, се наоѓа на своја пресвртна точка.
Само еден ден претходно, координирани антитуристички протести се проширија низ јужна Европа. Илјадници се собраа во Мајорка, Венеција, Лисабон и пошироко, осудувајќи го економскиот модел за кој велат дека ги раселува локалните жители и го еродира градскиот живот. Во Барселона, активистите ги испрскаа туристите со водени пиштоли – театарски обид да се „смири“ туризмот што се губи.
Спонтаниот штрајк во Лувр избувна за време на рутински внатрешен состанок, бидејќи вработените во галеријата, агентите за билети и безбедносниот персонал одбија да ги заземат своите работни места во знак на протест поради неконтролираните толпи, хроничниот недостаток на персонал и она што еден синдикат го нарече „неодржливи“ услови за работа.
Ретко е Лувр да ги затвори своите врати. Тоа се случило за време на војна, за време на пандемијата и во неколку штрајкови – вклучувајќи спонтани штрајкови поради пренатрупаност во 2019 година и стравувања за безбедноста во 2013 година. Но, ретко се случило толку ненадејно, без предупредување и пред очите на толпите.
Уште повеќе, нарушувањето доаѓа само неколку месеци откако претседателот Емануел Макрон откри сеопфатен децениски план за спасување на Лувр токму од проблемите што сега вријат – протекување на вода, опасни температурни промени, застарена инфраструктура и пешачки сообраќај далеку над она што музејот може да го поднесе.
Но, за работниците на терен, таа ветена иднина се чини далечна.
„Не можеме да чекаме шест години за помош“, рече Сара Сефијан, вработена во галеријата и агент за услуги за посетители. „Нашите тимови сега се под притисок. Не станува збор само за уметноста – туку за луѓето што ја заштитуваат.“
Во центарот на сè е Мона Лиза – портрет од 16 век кој привлекува модерни толпи повеќе како средба и поздрав на познати личности отколку уметничко искуство.
Околу 20.000 луѓе дневно се собираат во Сал де Етат, најголемата просторија на музејот, само за да направат селфи со енигматската жена на Леонардо да Винчи зад заштитно стакло. Сцената е често бучна, туркана и толку густа што многумина едвај ги гледаат ремек-делата што ја опкружуваат – дела од Тицијан и Веронезе кои во голема мера се игнорирани.
„Не гледате слика“, рече 28-годишната Џи-Хјун Парк, која леташе од Сеул до Париз. „Гледате телефони. Гледате лакти. Чувствувате топлина. А потоа, ве туркаат надвор.“
Планот за реновирање на Макрон, наречен „Нова ренесанса на Лувр“, ветува лек. Мона Лиза конечно ќе добие своја посебна соба, достапна преку билет за влез со временски ограничено време. Нов влез во близина на реката Сена е исто така планиран до 2031 година за да се намали притисокот од преоптоварениот пирамидален центар.
„Условите за прикажување, објаснување и презентација ќе бидат според она што Мона Лиза го заслужува“, рече Макрон во јануари.
Но, вработените во Лувр го нарекуваат Макрон лицемерен и велат дека планот за реновирање од 700 до 800 милиони евра (730 до 834 милиони долари) маскира подлабока криза. Додека Макрон инвестира во нови влезови и изложбен простор, годишните оперативни субвенции на Лувр од француската држава се намалија за повеќе од 20% во текот на изминатата деценија – дури и кога бројот на посетители се зголеми.
„Многу лошо го сфаќаме тоа што господинот Ле Президент ги држи своите говори тука во нашиот музеј“, рече Сефијан, „но кога ќе ја изгребете површината, финансиската инвестиција на државата се влошува со секоја измината година“.
Додека многумина од вработените кои штрајкуваат планираат да останат без работа цел ден, Сефијан рече дека некои работници може привремено да се вратат за да отворат ограничена „маршрута за ремек-дела“ за неколку часа, овозможувајќи пристап до одбрани споменици, вклучувајќи ги Мона Лиза и Венера де Мило. Целосниот музеј може да се отвори повторно како и обично во среда, а на некои туристи со временски осетливи билети за понеделник може да им биде дозволено да ги користат повторно тогаш. Во вторник Лувр е затворен.
Лувр минатата година пречека 8,7 милиони посетители – повеќе од двојно повеќе од она што неговата инфраструктура беше дизајнирана да го смести. Дури и со дневен лимит од 30.000, персоналот вели дека искуството станало секојдневен тест за издржливост, со премалку одмор, ограничени тоалети и летна топлина зголемена од ефектот на стаклена градина на пирамидата.
Во протечен меморандум, претседателката на Лувр, Лоренс де Кар, предупреди дека делови од зградата „веќе не се водоотпорни“, дека температурните флуктуации ја загрозуваат непроценливата уметност и дека дури и основните потреби на посетителите – храна, тоалети, сигнализација – се далеку под меѓународните стандарди. Таа го опиша искуството едноставно како „физичко искушение“.
„Она што започна како закажана месечна информативна сесија се претвори во масовен израз на огорченост“, рече Сефијан. Разговорите меѓу работниците и менаџментот започнаа во 10:30 часот наутро и продолжија до попладне.
Се очекува целосниот план за реновирање да се финансира преку приходи од билети, приватни донации, државни средства и лиценцирани такси од филијалата на Лувр во Абу Даби. Се очекува цените на билетите за туристи кои не се од ЕУ да се зголемат подоцна оваа година.
Но, работниците велат дека нивните потреби се поитни од кој било 10-годишен план.
За разлика од другите големи места во Париз, како што се катедралата Нотр Дам или музејот Центар Помпиду, кои се во процес на реставрација поддржана од владата, Лувр останува заглавен во неизвесност – ниту целосно финансиран, ниту целосно функционален.
Претседателот Макрон, кој го одржа својот говор за победа на изборите во 2017 година во Лувр и го претстави за време на Олимписките игри во Париз во 2024 година, вети побезбеден, помодерен музеј до крајот на деценијата.
Дотогаш, најголемото културно богатство на Франција – и милионите што се собираат да го видат – остануваат заглавени меѓу пукнатините.
Подготвено од М.Д.
About Author
