14.06.2025 Скопје
Европската вселенска агенција (ЕСА), во соработка со американската вселенска агенција НАСА, го разви роботскиот вселенски брод „Солар орбитер“ и за прв пат во историјата беа добиени слики од половите на Сонцето.
„Сонцето е нашата најблиска ѕвезда, ни дава живот и е потенцијален нарушувач на современите вселенски и копнени енергетски системи, па затоа наша должност е да разбереме како функционира и да го предвидиме неговото однесување. Новите уникатни сознанија се почеток на нова ера на соларната наука“, изјави астрофизичарката Керол Мандел од Европската вселенска агенција.
Половите на Сонцето долго време беа проблематични за соларната физика. Како и другите планети во Сончевиот систем, Земјата орбитира повеќе или помалку околу екваторот на Сонцето. Луѓето никогаш немало јасен поглед на врвот и дното на нашата ѕвезда.
Добар, јасен поглед на половите би обезбедил многу нови информации што научниците би можеле да ги користат. Сончевиот орбитер со големи напори го овозможи овој јасен поглед. Ова е исто така совршено време за ваков вид набљудување: Сонцето излегува од сончевиот максимум, периодот во кој се случува оваа поларна пресвртница. Во февруари 2025 година, вселенското летало, кое нормално орбитира околу центарот на Сонцето, ја навали својата орбита за 17 степени – доволно за конечно да се види полот.
Соларниот орбитер ги набљудуваше двата пола на Сонцето, прво јужниот, а потоа северниот, најавено е дека податоците од северниот пол ќе пристигнат во наредните недели или месеци.
Претходните орбитери ги навалуваа своите орбити само до 7 степени, со исклучок на орбитарот Улис кој за жал не носеше опрема за снимање бидејќи направи три возбудливи круга директно над половите на Сонцето помеѓу 1994 и 2008 година.
„Не знаевме што точно да очекуваме од тие први набљудувања“, вели астрофизичарот Сами Соланки од Институтот за истражување на Сончевиот систем Макс Планк во Германија, додавајќи: „Половите на Сонцето се буквално тера инкогнита“.
Три инструменти за снимање направиле детални мерења на јужниот пол на Сонцето во текот на неколкудневните набљудувања.
„Магнетното поле на јужниот пол беше малку фасцинантен хаос за време на периодот на набљудување на Соларниот орбитер. Како што се намалува поларното вртење, едниот поларитет се зајакнува, а другиот опаѓа, сè до сончевиот минимум, кога магнетното поле е на највисоко ниво пред да почне повторно да се менува“, објаснуваат експертите.
За само кратко време, леталото собра доволно податоци за да ги држи научниците зафатени во наредните години. Но, тие податоци се само почеток. Соларниот орбитер ќе продолжи да орбитира околу Сонцето со наклон од 17 степени до декември 2026 година, кога наклонот ќе се зголеми на 24 степени. Потоа ќе се зголеми на 33 степени во јуни 2029 година.
„Ова е само првиот чекор на „скалите кон небото“ на Соларниот орбитер. Во наредните години, вселенското летало ќе продолжи да се искачува надвор од еклиптичната рамнина за сè подобри погледи на поларните региони на Сонцето. Овие податоци ќе го трансформираат нашето разбирање за магнетното поле на Сонцето, сончевиот ветер и сончевата активност“, изјави астрономот од Европската вселенска агенција, Даниел Милер.
Подготвено од М.Д.
About Author
