05.06.2025 Скопје
Европската Унија ја повика Кина да ги ублажи ограничувањата за ретките минерали кои се значајни за голем број индустрии, од автомобили до машини за перење. Овој повик дојде откако Пекинг наметна контролата на извозот, ги прекина снабдувањето и предизвика превирања во производството низ индустриите во Европа и Америка.
Марош Шефчовиќ, комесарот за трговија на Европската Унија, рече дека прашањето е „приоритет“ на неговиот состанок во вторник со кинескиот министер за трговија Ванг Вентао на маргините на конференцијата на Организацијата за економска соработка и развој во Париз.
„Го информирав мојот кинески колега за алармантната ситуација во европската автомобилска индустрија, но би рекол дека станува збор за индустријата како таква, бидејќи очигледно ретките земни материјали и трајните магнети се апсолутно неопходни за индустриското производство“, изјави Шефчовиќ пред новинарите во среда.
На врвот на трговскиот спор со Америка во април, Кина ја искористи својата глобална доминација во синџирот на снабдување со ретки земни материјали и воведе нови контроли на извозот на седум видови минерали од ретки земни материјали и неколку магнети – потребни за сè, од секојдневна електроника и возила до скапоцено оружје како што се борбените авиони Ф-35. Кина контролира 90 отсто од глобалната обработка на ретки земни материјали.
Но, и покрај 90-дневното трговско примирје со Соединетите Американски Држави, Пекинг сè уште не ги олабавил овие контроли, предизвикувајќи гнев од Вашингтон. Тоа доведе до тоа Кина и САД да разменуваат остри критики во изминатата недела, околу тоа која страна го прекршила привремениот трговски договор постигнат во Женева. Во меѓувреме, производителите на автомобили предупредуваат дека се закануваат затворања на фабриките бидејќи сметаат дека е речиси невозможно да увезуваат од Кина.
„Ако станува збор за трајните магнети кои се користат очигледно за цивилно производство, бидејќи ви се потребни од машини за перење до автомобили до кој било домашен апарат што најверојатно го имаме сите дома, ова е исклучително нарушување за индустријата“, рече Шефковиќ.
Во среда, европска група за трговија со автомобили слично изрази загриженост во врска со „значајното нарушување“ во европскиот синџир на снабдување со автомобили предизвикано од ограничувањата на Кина за ретки минерали.
„Кинеските извозни ограничувања веќе го запираат производството во европскиот сектор на добавувачи“, рече Бенџамин Кригер, генерален секретар на Европската асоцијација на добавувачи на автомобили (CLEPA), во соопштението.
Според новите контроли на Кина, извозниците на ретки метали и магнети се должни да аплицираат за лиценца за секоја пратка и да обезбедат придружна документација за да ја потврдат наменетата крајна употреба на овие материјали.
Од април, кинеските власти одобрија само околу една четвртина од стотиците поднесени барања за извозни лиценци, според CLEPA. Покрај тоа, процесот на аплицирање беше непроѕирен и недоследен низ провинциите, при што некои лиценци беа одбиени од процедурални причини, а други бараа откривање на чувствителни информации, вклучително и интелектуална сопственост, соопшти CLEPA.
Германскиот производител на автомобили „Фолксваген“ претходно изјави дека на неговите добавувачи им е доделен „ограничен број извозни лиценци“.
Кинеските царински податоци покажаа дека пратките на ретки земни магнети во Германија се преполовиле од март до април, месецот кога беа воведени ограничувањата.
На нивниот состанок во вторник, Шефковиќ и Ванг ги споредија податоците за доделените лиценци и открија дека нивните соодветни бројки не се совпаѓаат, рече Шефковиќ. Двете страни ќе разговараат „релативно наскоро“ откако ќе се разјаснат податоците, додаде тој.
Наместо сегашниот режим на лиценцирање на Кина, шефот за трговија на ЕУ рече дека блокот претпочита систематско решение, како што е општа апликација еднаш годишно за секоја компанија, за да се избегнат доцнења во документацијата и стресот што се применува врз индустријата.
Преку Атлантикот, американските претставници се исто така сè повеќе фрустрирани од бавното темпо на одобрувањата за извоз на ретки земни метали од Кина.
Администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп веруваше дека, како дел од трговското примирје, Кина ќе ги укине ограничувањата за извоз на ретки метали во САД – и го обвини Пекинг за кршење на договорот постигнат во Женева.
На некои кинески добавувачи им е дадено одобрение за извоз на неколку американски производители на автомобили – иако тие операции можеби всушност не се во САД, според лице запознаено со ова прашање.
„Сепак, пошироката слика останува, а тоа е дека одобрувањата одат многу побавно отколку што индустријата би сакала или бара – очигледно има само мал број кинески претставници кои работат на повеќе од илјада апликации“, рече изворот. „Импликацијата е дека очигледно не е приоритет за Кина да го забрза ова.“
Долгогодишен трговец со ретки метали во САД изјави дека неговата компанија сè уште чека Пекинг да ги одобри барањата за испорака поднесени од неговите кинески добавувачи пред седум недели.
Во еден од документите за апликација се бараше фотографија од производствениот погон на крајниот корисник, според трговецот со ретки метали, кој побара анонимност за отворено да зборува за процесот.
„Не познавам никого кој би бил спремен да го стори тоа. Тука добивам најголем отпор“, рече тој, осврнувајќи се на своите клиенти, кои се претежно крајни корисници – и во цивилниот и во одбранбениот сектор.
„Ако клиентите се поврзани со американската одбрана, ако ја кажат вистината, нема да бидат одобрени“, рече тој.
Ограничувањата на извозот ги натераа производителите да бараат залихи од сега ограничените материјали – и да лицитираат по сè повисоки цени. „Секој што има залихи од нив продава 4 до 7 пати поголема цена од онаа што би била достапна на пазарот пред два месеци“, рече трговецот. Во некои случаи, како на пример со мекиот метал итриум, клиентите се спремни да платат повеќе од 10 пати поголема цена.
Но, погодени се и ретките земни материјали кои не се на листата за контрола на извозот.
„Гледаме побавни пратки. Кинеската царина го проверува извозот повеќе од кога било. Сите ретки земни метали се задржани во моментов и им треба повеќе време да бидат испратени“, рече изворот, истакнувајќи дека некои добавувачи дури и одбиле да испорачуваат материјали што не се на ограничената листа поради зголемениот надзор.
Испораките на магнети за ретки земни метали во САД се намалија за 60% од март до април, според податоците на кинеската царина.
Портпаролот на кинеското министерство за надворешни работи, Лин Џиан, изјави во четврток дека контролите на извозот на земјата се „во согласност со вообичаените меѓународни практики, недискриминаторски и не се насочени кон одредени земји“.
Подготвено од М.Д.
About Author
