28.05.2025 Скопје
ЕУ ќе ја одобри кандидатурата на Бугарија за усвојување на еврото веќе на 1 јануари 2026 година, со што Бугарија ќе стане 21-ва членка на монетарната унија на блокот.
По години чекање, неколку функционери изјавија дека се очекува Европската комисија и Европската централна банка (ЕЦБ) конечно да го дадат својот благослов во извештајот што ќе биде објавен следната среда.
Пристапувањето на Бугарија во еврозоната би ѝ помогнало на земјата да ја зголеми трговијата со остатокот од блокот, да ги намали трансакциските трошоци и да го зајакне своето влијание во Брисел.
„Приклучувањето кон еврозоната само ќе го зајакне суверенитетот на Бугарија – ние ќе учествуваме во процесот на донесување одлуки на ЕЦБ“, изјави Атанас Пеканов, бугарски економист и поранешен вицепремиер.
Со децении, левотот – локалната валута – беше врзан за еврото, но земјата немаше право на глас во одлуките за монетарната политика на ЕЦБ бидејќи не беше членка.
Доколку Бугарија се приклучи на единствената валута како што е планирано во 2026 година, гувернерот на бугарската централна банка ќе добие формално место во Управниот совет на ЕЦБ. Сепак, како само 13-та најголема членка на Унијата, со удел од помалку од 1 процент во бруто домашниот производ, нејзиното влијание во Советот ќе биде ограничено.
Сепак, критичарите предупредуваат дека потегот не е без ризик. Воведувањето на единствена валута би можело, на пример, да предизвика „хрватско сценарио“, односно барем еднократно зголемување на цените – што особено би ги погодило посиромашните домаќинства во руралните средини – бидејќи бизнисите би можеле да ја искористат промената.
На среден рок, ниските домашни цени, исто така, имаат тенденција да се прилагодат на повисоките европски стандарди благодарение на зголемената трговија во рамките на блокот. Ова беше моделот за неодамнешните нови членки како што се Словачка, Естонија и Литванија, кои сите првично доживеаја зголемување на инфлацијата.
Најголемиот страв е дека инфлацијата најтешко ќе ги погоди основните производи како зеленчукот, особено во руралните области каде што потрошувачите имаат помалку избор. Руралните гласачи се скептични не затоа што се евроскептични, туку поради страв од зголемување на трошоците за живот“, рече Пеканов, силен застапник на воведувањето на еврото.
Претседателот сака да го одложи воведувањето на еврото
Одговарајќи на овие загрижености, бугарскиот претседател Румен Радев предизвика шок низ целата земја кога претходно овој месец објави дека сака да одржи национален референдум што ќе го одложи воведувањето на еврото.
Сепак, ова веројатно нема да биде дозволено од страна на бугарскиот Уставен суд, кој веќе во неколку наврати пресуди дека таквото гласање би било неуставно. Најавата на Радев не е популарна ниту во парламентот, каде што повеќето бугарски партии го поддржуваат воведувањето на еврото.
„Нема смисла, во време кога нацијата треба да биде убедена дека воведувањето на еврото ќе биде само од корист за конкурентноста на нашата економија, да се воведува дебата која всушност ги манипулира луѓето и им влева страв“, изјави денес бугарскиот премиер Росен Јелијазков.
Софија моментално е на добар пат да ги исполни критериумите за приклучување кон еврозоната откако ја намали инфлацијата до целното ниво – што досега беше една од најголемите пречки во процесот.
За да се приклучи на еврозоната, просечната стапка на инфлација во Бугарија од април 2024 до април 2025 година мора да биде во рамките на 1,5 процентни поени од стапката на инфлација на трите земји од ЕУ со најниска инфлација. Во 2024 година, тоа беа Ирска (1 процент), Италија (1,4 проценти) и Луксембург (1,6 проценти).
Инфлацијата во Бугарија се намали од 4,7 проценти во 2023 година на 2,6 проценти во 2024 година. Но, се очекува да се зголеми на 3,6 проценти оваа година – далеку над стапката во еврозоната од 2,1 процент за 2025 година – главно поради зголемувањето на ДДВ-то за многу производи на почетокот на годината.
Подготвено од М.Д.
About Author
