05.04.2025 Скопје
И покрај тоа што SpaceX веќе е најголемиот приватен изведувач на НАСА, Илон Маск сака да ја преземе контролата над вселенската агенција. Милијардерот прави се што може за да ја натера НАСА да ги прескокне своите планирани патувања до Месечината и наместо тоа да се фокусира на Марс, истакнувајќи ги неговите долгорочни амбиции за воспоставување човечко присуство таму.
Спроведувањето на неговата волја во агенцијата наскоро би можело да стане уште полесно, откако техно-милијардерот, вселенски турист со длабок џеб на SpaceX и пријател на Илон Маск, Џаред Исакман, ќе положи заклетва како администратор на НАСА во наредните месеци.
Маск се обратил до Исакман за да ја повтори својата желба да работи заедно за да ги однесе луѓето на Марс.
НАСА беше една од американските државни институции кои беа погодени со масовни отпуштања на почетокот на оваа година од страна на Оддел за владина ефикасност ДОГЕ, кој го предводи токму Илон Маск. Притоа, на засегнатите работници им беше дадено кратко известување и им беа одбиени наградите за одмор.
Белата куќа сè уште размислува да го откаже Системот за вселенско лансирање на НАСА (SLS), џиновска ракета што е дизајнирана да испрати астронаути на Месечината пред крајот на оваа деценија.
Тоа би било голема промена на курсот за агенцијата, бидејќи плановите се веќе во тек. Само минатата недела, основната фаза на ракетата SLS на НАСА за нејзината претстојна мисија Артемис II со екипаж околу Месечината беше натоварена со нејзините цврсти ракетни засилувачи, правејќи голем чекор кон нејзиното очекувано лансирање приближно една година од сега.
Се тврди дека е планирано ослободување на тие средства за да се пренасочи на финансирање на напорите да се испрати човечки екипаж на Марс. Ова би бил проблематичен потег за многумина, со оглед на огромниот конфликт на интереси на Маск. Претставниците на SpaceX ги информираа луѓето надвор од компанијата дека ресурсите на вселенската агенција ќе бидат прераспределени кон напорите на Марс.
Таквото прераспределување може да биде од голема корист за компанијата на Маск, која веќе работи на голема ракета наменета за меѓупланетарни патувања наречена Starship.
DOGE на Маск, исто така, имаше за цел да ја уништи Федералната управа за воздухопловство, која беше одговорна да обезбеди лансирањето на Starship да ги следи законите за безбедност на воздухот.
Но, дали НАСА навистина е подготвена да ги отфрли плановите што се подготвуваат со децении? НАСА да се заложи за „враќање на Американците на површината на Месечината“. Сепак, со оглед на непријателството на Маск кон програмата Артемис на НАСА, претстојното враќање на земјата на површината на Месечината би можело да биде на тенок мраз.
„Не, одиме директно на Марс“, напиша Маск на Твитер во јануари. „Месечината го одвлекува вниманието“.
Маск директоно ја обвини програмата на вселенската агенција за одење на Месечина едека е „исклучително неефикасна бидејќи е програма за максимизирање на работните места, а не програма за максимизирање резултати“.
Маск дури повика на предвремено укинување на Меѓународната вселенска станица, што ги налути поранешните астронаути.
За време на неговото инаугуративно обраќање, Доналд Трамп, исто така, изјави дека неговата администрација ќе лансира американски астронаути за да го постават американското знаме на планетата Марс“, што покажува дека е многу усогласен со визијата на Маск.
Но, ваквото огромно пресвртување во плановите на НАСА за враќање на Месечината може да се покаже исклучително скапо и голем неуспех. Освен тоа, отфрлањето на програмата Артемис веројатно ќе го навлече гневот на моќните двопартиски поддржувачи во Конгресот.
Сепак, научниците предупредуваат дека потенцијалната мисија на Марс би можела да се соочи со големи проблеми и од друг, а не само од логистички аспект.
Како што е наведено во една неодамнешна студија објавена минатиот месец, научниците откриле дека супстанциите пронајдени во прашината на Марс може да бидат опасни по живот за човечките патници во вселената, што во голема мера го загрозува нивното здравје.
Иако астронаутите не се очекува директно да дишат во екстремно тенка атмосфера во скоро време во отсуство на големи геоинженерски напори, дури и филтрирањето на прашината може да се покаже исклучително тешко. А прашината е сеприсутна и не може да се избегне.
„Најголемата опасност е ризикот за белите дробови на астронаутите“, студент по медицина и коавтор Џастин Ванг од Универзитетот во Јужна Калифорнија. „Бидејќи прашината е толку фина, се очекува да остане во белите дробови на астронаутите и дел од неа да се апсорбира во крвотокот“.
Според Ванг, „многу од опасностите, вклучително и силициум диоксид и железни оксиди, може да предизвикаат белодробно заболување кое може да биде опасно“. Тоа е во прилог на огромната количина на вселенско зрачење на кое би биле изложени, ризикувајќи белодробна фиброза за време на летот во вселената.
„Прашината постојано паѓа од небо и покрива сè“, изјави за телевизијата коавторот и професор по геолошки науки на Универзитетот во Болдер, Брајан Хинек. „На секои неколку години има бури што го опфаќаат светот и паѓаат дебел слој“.
Истражувачите забележаа дека прашината веќе се покажа како главен проблем за астронаутите за време на мисиите на НАСА Аполо на Месечината. Научниците претходно открија дека прашината од Месечината е главна здравствена грижа за идните астронаути.
Дури и роботските ровери кои шетаат по површината на Марс претрпеа големи загуби поради прашината. На пример, во 2021 година, лендерот InSight на Mars го доживеа својот рано згаснување поради згрчената прашина што ги покриваше неговите соларни панели, што го оневозможи да ги полни своите батерии за да остане во функција.
Накратко, тоа е уште еден знак дека патувањето на Марс ќе биде исклучително опасен потфат – сурова реалност што и самиот Маск ја призна.
Подготвено од М.Д.
About Author
