16.04.2025 Скопје
Повеќе од три години по руската инвазија на Украина, енергетската безбедност на Европа останува кревка. Американскиот течен природен гас (ЛНГ) помогна да се пополни празнината во снабдувањето предизвикана од Русија за време на енергетската криза 2022-2023 година.
Но, сега кога претседателот Доналд Трамп ги наруши односите со Европа по Втората светска војна и почна да ја користи енергијата како чип за пазарење во трговските разговори, повеќе компании откриваат дека потпирањето на Соединетите држави се претвори во нова слабост.
Враќање на Гаспром
Во таков контекст, лидерите на големите компании во ЕУ почнаа да го кажуваат она што би било незамисливо пред само една година – дека увозот на дел од рускиот гас, вклучително и тој од државниот гигант Газпром, може да биде добра идеја.
Тоа ќе бара уште една голема промена на политиката, имајќи предвид дека по руската инвазија на Украина во 2022 година, ЕУ вети дека ќе го прекине увозот на руската енергија до 2027 година. Европа има ограничени опции. Преговорите со ЛНГ гигантот Катар за дополнителни количини гас се запрени, и иако употребата на обновливи извори се забрзува, стапката на раст не е доволна за ЕУ да се чувствува безбедна.
Ако има разумен мир во Украина, би можеле да се вратиме на проток од 60 милијарди кубни метри, можеби 70 годишно, вклучувајќи го и ЛНГ – рече Дидие Холе, извршен потпретседател на француски Engie во интервју.
Француската држава делумно е сопственик на Engie, кој порано беше еден од најголемите купувачи на гас на Гаспром. Холео смета дека Русија би можела да покрие околу 20 до 25 отсто од потребите на ЕУ, во споредба со 40 отсто пред војната. Шефот на францускиот енергетски гигант TotalEnergies, Патрик Пужан, ја предупреди Европа да не се потпира премногу на американскиот гас.
Треба да се диверзифицираме, да имаме повеќе насоки, а не да зависиме само од еден или два – изјави Пујане.
Вкупно извезува големи количини американски ЛНГ, но и руски ЛНГ од приватната компанија Новатек.
Индустријата бара евтина енергија
Европа никогаш нема да се врати на увоз на 150 милијарди кубни метри од Русија како пред војната… но јас би се обложил на можеби 70 милијарди – додаде Пујане. Франција, која произведува големи количини нуклеарна енергија, веќе има една од најразновидните енергетски мрежи во Европа. Пред војната, Германија многу се потпираше на евтиниот руски гас за да ја напојува својата индустрија, но сега има помалку опции.
150 милијарди кубни метри – толку годишно ЕУ увезуваше гас од Русија пред војната во Украина.
Во хемискиот комплекс Леуна, еден од најголемите во Германија, каде што се наоѓаат Dow Chemical и Shell, некои производители веруваат дека рускиот гас треба брзо да се врати назад. Русија покриваше 60 отсто од локалните потреби, најмногу преку гасоводот „Северен тек“, кој беше кренат во воздух во 2022 година.
Се наоѓаме во сериозна криза и не можеме да чекаме“, рече Кристоф Гинтер, извршен директор на InfraLeuna, оператор на паркот. Тој додаде дека германската хемиска индустрија бележи губење на работни места веќе пет четвртини по ред, што не се случило со децении. „Повторното отворање на гасоводот ќе ги намали цените повеќе од која било актуелна програма за субвенционирање – рече тој.
Во сојузната покраина Мекленбург-Западна Померанија, каде гасоводот Северен тек излегува на копно, 49 отсто од анкетираните Германци сакаат враќање на рускиот гас, покажа истражувањето на институтот Форса.
Потребен ни е руски гас, ни треба евтина енергија – без разлика на потеклото – изјави Клаус Паур, директор на Леуна-Харзе, средна петрохемиска компанија во Леуна Парк.
Ни треба Северен тек 2 бидејќи мораме да ги контролираме трошоците за енергија – додаде тој.
Индустријата бара од федералната влада да обезбеди евтина енергија, рече Даниел Келер, министер за економија на покраината Бранденбург, која е дом на рафинеријата Швед, делумно во сопственост на руската нафтена компанија Роснефт, но под германско управување.
САД го ограничуваат извозот
ЕУ се подготвува да купи повеќе американски ЛНГ бидејќи Трамп сака Европа да го намали својот трговски суфицит со САД. „Сигурно ќе мораме да увеземе повеќе ЛНГ“, рече комесарот за трговија на ЕУ, Марош Шефчовиќ минатата недела. Трговската војна ја зголеми загриженоста на Европа за потпирање на американскиот гас, рече Татјана Митрова, научен соработник во Центарот за глобална енергетска политика на Универзитетот Колумбија.
Станува сè потешко американскиот ЛНГ да се гледа како неутрална стока, во одреден момент може да стане и геополитичка алатка – додаде Митрова. Ако трговската војна дополнително се разгори, мала е веројатноста дека САД ќе можат да го запрат извозот на ЛНГ, рече Арне Лохман Расмусен, главен аналитичар во Глобалниот ризичен менаџмент.
Доколку цените на бензинот во САД пораснат поради поголемата индустриска побарувачка и побарувачката поврзана со вештачката интелигенција, САД би можеле да го ограничат извозот на сите пазари – рече Ворен Петерсон, директор за стратегија за пазари на стоки во ИНГ.
Подготвено од М.Д.
About Author
