21.03.2025 Скопје
Американските производители на оружје се „замрзнати“ по новиот план за трошење на одбраната на Европската унија, кој има за цел да распредели пари на ЕУ и сојузничките земји. Изоставена е и Велика Британија.
„Треба да купиме повеќе европски. Затоа што тоа значи зајакнување на европската одбранбена технолошка и индустриска база“, рече претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен, објавувајќи ја програмата Подготвеност 2030.
Комисијата ги советува земјите на ЕУ да инвестираат во програми на целиот континент за да го намалат нивното континуирано потпирање на американските капацитети.
Во обид да ги зајакне врските со сојузниците, Брисел вклучи земји како Јужна Кореја и Јапонија и Европската асоцијација за слободна трговија (ЕФТА) во својата програма, која може да види до 800 милијарди евра потрошени за одбрана.
„Ние треба да ја гледаме не само Русија како закана, туку и повеќе глобални геополитички случувања и каде Американците ќе го насочат своето стратешко внимание“, изјави комесарот за одбрана на ЕУ, Андриус Кубилиус за новинарите.
Во последниве години, околу две третини од нарачките за набавки на ЕУ отидоа на американски одбранбени компании.
Комисијата го претстави својот долгорочен предлог за одбранбена политика, познат како бела книга, како и серија законски предлози кои имаат за цел да им олеснат на земјите да ги зголемат воените трошоци и да создадат поинтегриран одбранбен пазар во блокот.
„Ова не го правиме за да влеземе во војна, туку за да се подготвиме за најлошото и да го браниме мирот во Европа“, рече Каја Калас, шефица на европската дипломатија.
Заканата од Русија е главниот двигател на зајакнувањето на воено-индустрискиот комплекс на континентот, но промените во САД под претседателот Доналд Трамп исто така ја принудуваат ЕУ брзо да се движи.
Опасноста од прекумерно потпирање на САД беше нагласена со ненадејната одлука на Трамп да ја поткопа сојузничката Украина со запирање на испораката на оружје и размената на разузнавачки информации со цел да се изврши притисок врз Киев да прифати мировни преговори со Русија.
Калас посочи како Киев е ограничен поради неговото потпирање на аутсајдери.
„Тие користат оружје што не се произведува во Украина и понекогаш има ограничувања за тоа како можат да го користат тоа оружје. Вашата војска навистина треба да има одврзани раце во тој поглед“, рече таа.
Стратегијата на ЕУ нагласува дека, иако Соединетите Држави традиционално се силен сојузник, се додава дека Вашингтон „верува дека е премногу посветен на Европа и треба да направи ребаланс, намалувајќи ја својата историска улога како примарен безбедносен гарант“. Најконкретен предлог е ветувањето на Комисијата за позајмување до 150 милијарди евра на земјите-членки кои ќе бидат потрошени за одбрана.
Додека заемите ќе бидат достапни само за земјите од ЕУ, пријателските држави надвор од блокот исто така можат да учествуваат во заедничко купување оружје.
Заедничките набавки се отворени за Украина, ЕФТА, Норвешка, Швајцарија, Исланд и Лихтенштајн, како и за „пристапните земји, земјите-кандидатки и потенцијалните кандидати, како и трети земји со кои Европската унија стапи во безбедносно и одбранбено партнерство“.
До крајот на јануари, ЕУ имаше шест одбранбени и безбедносни партнерства: со Норвешка, Молдавија, Јужна Кореја, Јапонија, Албанија и Северна Македонија. Турција и Србија, како земји-кандидати за ЕУ, исто така потенцијално би можеле да се приклучат.
Тоа ги изоставува САД и Британија, иако статусот на Британија може да се промени.
„Работиме на воспоставување на ова одбранбено-безбедносно партнерство со Обединетото Кралство. Навистина се надевам дека ќе имаме резултати за самитот во мај“, рече Калас.
Канада, исто така, јасно стави до знаење дека сака посилни безбедносни односи со ЕУ. Комисијата, исто така, предложи поголема одбранбена соработка со Австралија, Нов Зеланд и Индија.
Во обид веднаш да започне купувањето оружје, Комисијата ќе им дозволи на земјите од ЕУ да вршат нарачки поединечно во текот на првите 12 месеци.
Плановите им овозможуваат на земјите-членки на ЕУ да ги заобиколат строгите буџетски ограничувања на блокот. Тие ќе можат да ја надминат границата на јавната потрошувачка на ЕУ за максимум 1,5 отсто од БДП за тој период.
Подготвено од М.Д.
About Author
