11.02.2025 Скопје
Зголеменото присуство на вселенски отпад во орбитата на Земјата претставува ескалирачка закана за воздушниот сообраќај, при што новото истражување ги истакнува ризиците поврзани со неконтролираните ракетни остатоци што повторно влегуваат во атмосферата.
Една неодамнешна студија од Универзитетот во Британска Колумбија (UBC) проценува 26% годишна веројатност дека остатоците од ракети ќе се спуштат на прометните патеки за летови, создавајќи потенцијални прекини за авиокомпаниите и за патниците.
Иако веројатноста за вселенски ѓубре да удри во авион останува мала, економското и логистичкото влијание на затворањето на воздушниот простор поради паѓање отпад е значајно.
Властите веќе мораа да го затворат воздушниот простор поради неконтролираното повторно влегување на ракети, попречување на комерцијалните летови и предизвикување финансиски оптоварувања на авиокомпаниите и патниците.
Ракетни лансирања и летови во пораст
Како што глобалната вселенска индустрија продолжува со својата брза експанзија, така се зголемува и фреквенцијата на лансирање ракети.
Само во 2024 година, имаше 258 успешни лансирања, што придонесе за рекордни 120 неконтролирани повторно влегувања на ракетни остатоци.
Со повеќе од 2.300 потрошени ракетни тела кои сè уште кружат околу Земјата, прашањето за неконтролирано повторно влегување се очекува само да расте.
Во исто време, авионскиот сообраќај е исто така во пораст. Меѓународната асоцијација за воздушен транспорт предвидува дека бројот на патници во воздушниот сообраќај ќе се зголеми за речиси 7% во 2025 година, што ќе доведе до уште повеќе авиони на небото и поголема веројатност вселенскиот отпад да се вкрсти со комерцијалниот воздушен простор.
Влијанието на вселенскиот отпад врз безбедноста на авијацијата
Истражувачите од UBC ги анализирале податоците за воздушниот сообраќај и откриле дека во најпрометниот ден во 2023 година, Денвер, Колорадо, имал најголема густина на воздушен сообраќај, со еден авион на секои 18 квадратни километри.
Користејќи го ова како референтна точка, тие ја пресметале веројатноста ракетните остатоци повторно да влезат во воздушен простор со голем сообраќај.
Нивните наоди се однесуваа на:
Годишна шанса за вселенски отпад од 26% повторно да влезе во воздушниот простор, слична во густината на сообраќајот на коридорот Ванкувер-Сиетл.
Глобална шанса од 75% отпадот повторно да влезе во области со густина на воздушниот сообраќај споредлива со јужна Европа, каде што воздушниот простор беше привремено затворен во 2022 година поради паѓање на ракетни остатоци.
Проценетата годишна веројатност вселенскиот отпад всушност да се судри со авион е 1 на 430.000 – низок, но незанемарлив ризик што воздухопловните власти не можат да го игнорираат.
Вселенската индустрија го префрла ризикот на авиокомпаниите
Основното прашање лежи во тоа како се дизајнирани модерните ракети. Многу ракетни фази кои ги придвижуваат сателитите во орбитата остануваат во вселената и на крајот паѓаат назад на Земјата на неконтролиран начин.
Ова значи дека воздухопловните власти се принудени или да ги пренасочат летовите, да го затворат воздушниот простор или да го преземат ризикот да дозволат продолжување на летовите под неизвесни услови.
Експертите тврдат дека неконтролираното повторно влегување на телото на ракетата е грешка во дизајнот што може да се избегне, а не неизбежна.
Вселенската индустрија би можела да имплементира побезбедни дизајни, како што се ракети способни за контролирано повторно влегување во одредени океански зони по распоредувањето.
Сепак, таквите промени бараат глобална соработка и регулација, бидејќи ниту една земја или компанија не сака сама да ги сноси трошоците.
Повик за меѓународна акција
Истражувачите на UBC нагласуваат дека владите мора да постават меѓународни стандарди за да наредат контролирано повторно влегување во ракетните фази.
Без такви регулативи, приватните компании и нациите кои лансираат сателити ќе имаат мал поттик да усвојат побезбедни дизајни.
Како што продолжува да расте вселенската активност, неуспехот да се реши кризата со вселенски отпад може да резултира со почести нарушувања на воздушниот простор, зголемени трошоци за авиокомпаниите и зголемени ризици за патниците.
Со оглед на тоа што и воздухопловната и вселенската индустрија се на критичен крстопат, креаторите на политиката мора да дејствуваат брзо за да се осигураат дека небото ќе остане безбедно – не само за авионите, туку и за сите што се потпираат на нив.
Подготвено од М.Д.
About Author
