21.02.2025 Скопје
Екстремните временски настани поврзани со климатската криза предизвикаа повеќе од 765.000 смртни случаи ширум светот помеѓу 1993 и 2022 година.
Три европски земји се меѓу земјите со најголеми човечки и економски загуби поради екстремните временски услови, покажа нов извештај.
Од 2006 година, Индексот за климатски ризик Germanwatch покажува како екстремните временски настани влијаат на земјите ширум светот.
Изданието од 2025 година наведува дека временските катастрофи, директно поврзани со климатската криза, предизвикале повеќе од 765.000 смртни случаи ширум светот помеѓу 1993 и 2022 година. Регистрирани се повеќе од 9.400 екстремни временски настани, предизвикувајќи економски загуби од речиси 4,2 трилиони долари (4,02 трилиони евра).
Најпогубни беа поплавите, бурите, топлотните бранови и сушите. Само во поплавите загинаа половина од жртвите. Сепак, најголемата економска штета предизвика силно невреме, со вкупни загуби од 2,2 трилиони евра.
Кои европски земји се најтешко погодени од екстремни временски настани?
Меѓу 10-те земји најпогодени од климатските промени се три членки на Европската унија.
Италија
Во текот на 30-те години опфатени со извештајот, Италија е петта најтешко погодена земја во светот. Екстремните временски услови однесоа околу 38.000 животи, додека економските загуби достигнаа 57,8 милијарди евра.
Germanwatch истакнува дека годините 2003 и 2022 година биле особено смртоносни поради екстремните температури и последиците од суши, пожари, намалено земјоделско производство, оштетување на инфраструктурата и притисок врз здравствениот систем и енергетската мрежа.
Спомнати се и големите поплави долж реката По, кои предизвикаа голема штета во 1994 и 2000 година.
Грција
Грција е на седмото место според влијанието на климатските катастрофи, главно поради големиот број на смртни случаи во однос на населението. Помеѓу 1993 и 2022 година, починале 34.000 луѓе.
Екстремните горештини од 2022 година, кога температурите во градот Фтиотида достигнаа 42,1°C, однесоа повеќе од 3.000 животи.
Шумските пожари, како оние во 1998, 2007 и 2022 година, редовно ја загрозуваат егзистенцијата на луѓето и предизвикуваат огромна штета на земјоделството.
Вкупните економски загуби во Грција надминаа 6,7 милијарди евра во изминатите 30 години.
Шпанија
Шпанија е високо рангирана и по бројот на жртви од временските катастрофи поврзани со климатските промени.
Според извештајот, меѓу 1993 и 2022 година, Шпанија претрпе бројни топлотни бранови. Алармантни беа 2003 и 2022 година кога е забележана висока стапка на смртност поради жештините, а значителни штети предизвикаа суши и пожари.
Особено незаборавни се сушата во 1999 година во јужна Шпанија и тешките поплави во 2019 година во југоисточните региони, кои доведоа до човечки жртви и огромни загуби во земјоделството, имотот и инфраструктурата.
Во текот на три децении, Шпанија забележа 27.000 смртни случаи и економски загуби од околу 24 милијарди евра.
Топлотниот бран во 2022 година беше еден од најлошите
„Исклучително постојан“ топлотен бран ги погоди Италија, Грција, Шпанија, Португалија, Бугарија и други делови од Европа во 2022 година. Во извештајот се наведува дека таа година била водечка причина за смрт.
Европската климатска служба Коперник објави дека таа година било најтоплото лето забележано во Европа, додека просечните температури на југозападниот дел на континентот биле највисоки од 1950 година.
Овој топлотен бран предизвика суши и шумски пожари низ целиот континент, при што Европската опсерваторија за суша ја прогласи за најлоша суша во последните 500 години.
Нема доволно волја за решавање на проблемите.
Бидејќи седум од десетте најпогодени земји во 2022 година припаѓаат на групата високо развиени земји, извештајот ја нагласува потребата за посилно управување со климатските ризици на глобално ниво.
„Земјите со високи стандарди и високи емисии мора да ја препознаат итноста за забрзување на мерките за ублажување на климатските промени. Во изминатите 30 години, загубите од 4,2 трилиони долари (4,02 трилиони евра) се еднакви на целиот БДП на Германија“, рече Дејвид Екштајн, виш советник за финансии и инвестиции за климата и автор на студијата на Germanwatch.
Извештајот сугерира дека е во интерес на богатите земји и земји со високо загадување да ги зголемат активностите за климата, вклучително и распределба на буџетски ресурси кои се во согласност со целта за одржување на глобалното затоплување под 1,5 °C.
Сепак, Лаура Шефер, раководител на одделот за меѓународна климатска политика во Germanwatch, истакнува дека последните три децении покажуваат дека земјите на југот се особено погодени од екстремните временски настани.
„Доколку податоците од овие земји беа сеопфатни како оние од многу земји на северот, би можеле да видиме уште поголема економска и човечка штета. Има се повеќе докази дека влегуваме во критична и непредвидлива фаза на климатската криза, што дополнително ќе ги влоши конфликтите, ќе ги дестабилизира општествата и негативно ќе влијае на глобалната безбедност на луѓето“, рече таа.
Организацијата, исто така, нагласува дека COP29 не успеа да постави нови цели за финансирање на климата кои ќе ги земат предвид итните потреби на земјите во развој.
Иако е договорено да се инвестираат 300 милијарди долари (288,8 милијарди евра) годишно во климатски фондови до 2035 година, тој верува дека тоа не е доволно, туку претставува „минимален одговор“.
Подготвено од М.Д.
About Author
