13.02.2025 Скопје
Откако почна во Хрватска, бранот бојкоти на големите трговски ланци на супермаркети, се чини, го освои регионот. Бојкотираа и граѓаните на Србија, Босна и Херцеговина, Црна Гора и РС Македонија, а се најавуваат и нови бојкоти. На бранот незадоволство, во февруари му се приклучија и некои земји-членки на Европската Унија од регионот, како Бугарија, Романија и Грција, кои во текот на месецов подготвуваат еднодневни или повеќедневни бојкоти.
Бугарија треба да се приклучи на балканското движење за бојкот на супермаркетите на 13 февруари 2025 година, при што групите на потрошувачи организираат национален протест против зголемувањето на цените на храната и нивното влијание врз домаќинствата со ниски приходи. Четири организации најавија бојкот на малопродажните синџири и намирници во четврток, 13 февруари, рече Велизар Енчев, координатор на иницијативата и поранешен бугарски амбасадор во Хрватска, на прес-конференција. Организациите се Федерацијата на потрошувачи во Бугарија, Здружението за прифатлива и квалитетна храна, Системот нè убива и Обединетиот синдикат на пензионери. Бојкотот, чии иницијатори веруваат дека ќе има влијание, го поддржа и поранешниот народен правобранител Маја Манолова.
„Очекуваме бугарската влада да застане зад потрошувачите, а не зад трговските синџири. „Ова нема да биде еднократна акција“, рече Енчев. Тој го прочита и обраќањето на организаторите во кои се вели дека во последните недели има драстично зголемување на цените на основните прехранбени производи. „Ова е ценовен удар за 800.000 пензионери во Бугарија и кои живеат под работната сиромаштија. Зошто еден ист производ во ист малопродажен синџир кај нас има повисоки цени отколку во истиот трговски синџир на пример во Германија, Австрија“, се вели во обраќањето. „На 13 февруари да нема ниту еден купувач во продавниците, да им покажеме на трговците дека има гневно граѓанско општество кое нема да толерира самоволие на цените“, додаде Енчев.
Бојкотот на потрошувачите насочени кон големите трговски синџири добива на сила во Романија, како одраз на слични протести поврзани со цените во другите балкански земји. Движењето, кое започна во Хрватска во јануари, оттогаш се прошири на Косово, а сега и во Романија, каде социјалните медиуми одиграа клучна улога во мобилизирањето поддршка и контра-одговори.
БОЈКОТ И КОНТРА-БОЈКОТ ВО РОМАНИЈА
Повикот за бојкот на супермаркетите беше инициран од Калин Џорџеску, проруски поранешен претседателски кандидат, кој ги повика Романците да ги избегнуваат трговските синџири во странска сопственост од 10 до 16 февруари. Георгеску ја постави иницијативата како начин да се поддржат локалните производители и да се намали зависноста од мултинационалните корпорации, обвинувајќи ги супермаркетите дека пријавуваат нула профит од римскиот профит. Тој, исто така, го критикуваше порастот на системите за само-исплата, тврдејќи дека тие ги елиминираат работните места на касиерот.
Неговата кампања доби политичка поддршка од екстремистичката парламентарна партија Partidul Oamenilor Tineri (POT), чија лидерка, Анамарија Гаврила, тврдеше дека цените на супермаркетите во Романија се неразумно високи во споредба со Западна Европа и дека квалитетот на производот е инфериорен. Таа предложи бојкотот да се прошири на повторливи протести секоја втора недела во месецот. Сепак, нејзиниот став беше дочекан со скептицизам, особено откако сподели слика од нејзините намирници, кои вклучуваат производи што не можат да се одгледуваат во Романија во текот на зимските месеци. Дури и некои поддржувачи на ПОТ истакнаа дека предметите се увезени.
И покрај загриженоста за зголемувањето на цените на храната, повикот на Џорџеску предизвика силен отпор. Многу Романци ги користат социјалните мрежи за да го координираат контрабојкотот со намерно купување во супермаркетите на 10 февруари, пркосејќи на протестот. Пораките кои кружат на интернет ја нагласуваат важноста на малопродажните синџири во економијата на Романија, нагласувајќи дека супермаркетите обезбедуваат работни места и нудат значителен пазар за локалните производители. Некои, исто така, го гледаат бојкотот како обид да се поттикне политичка поделба, а не како вистински напор за решавање на економските проблеми.
Иницијативата ја критикуваа и економисти и владини претставници. Министерот за земјоделство Флорин Барбу истакна дека 70 отсто од производите на супермаркетите се набавени од романски производители и предупреди дека продолжениот бојкот може да им наштети на локалните земјоделци и преработувачи. Тој истакна дека романските производители продаваат меѓу 60% и 80% од нивната стока преку малопродажните синџири, што ги прави супермаркетите неопходни за нивниот опстанок.
Експертите тврдат дека иако цените на храната се валидна грижа, бојкотот на големите трговци на мало може да има несакани последици, вклучително и финансиски оптоварувања на домашните бизниси. Наместо бојкот, тие предлагаат да се фокусираме на структурни решенија, како што е зголемување на конкуренцијата во малопродажниот сектор и спроведување поправедни ценовни политики.
На неодамнешниот состанок на Советот за земјоделство на ЕУ, министерот Барбу, заедно со официјални лица од Бугарија, Хрватска, Словачка, Литванија и Унгарија, повикаа на построги регулативи за малопродажните синџири, наведувајќи ја загриженоста поради неправедните ознаки на основните прехранбени производи. Тој, исто така, го повика романскиот совет за конкуренција да ги испита разликите во цените помеѓу домашните и увозните производи.
Во меѓувреме, некои супермаркети реагираат со нудење попусти на производи од романско производство на почетокот на неделата, потег кој се смета и како деловна стратегија и како одговор на тековната дебата. Контроверзноста ги нагласи пошироките тензии во економскиот пејзаж на Романија, бидејќи дебатите за правата на потрошувачите, странските инвестиции и економскиот суверенитет продолжуваат да го обликуваат јавниот дискурс.
БОСНА БОЈКОТИРА НА ДЕНОТ НА ВЉУБЕНИТЕ, ГРЦИЈА НА 19 ФЕБРУАРИ
Фејсбук групата BOJkot.ba објави дека третиот бојкот на продавниците во Босна и Херцеговина ќе се одржи на Денот на вљубените, 14 февруари.
На граѓаните им дадоа одредени упатства: „Рационализирајте го вашето трошење во другите денови! Избегнувајте да купувате расипливи производи! Избегнувајте да купувате артикли кои најмногу поскапеле / барајте алтернативи! Купувајте само основни намирници! Во петок / не купувајте ништо! Бидете дел од промената!“
Како одговор на постојаното зголемување на цените на основните стоки, Генералната потрошувачка федерација на Грција (ΙΝΚΑ) повика на сенароден бојкот на 19 февруари. „Доста е со измами, профитерство и шпекулации на сметка на потрошувачите“, се вели во соопштението на ИНКА, нагласувајќи дека грчките плати можат да покријат само половина месец.
Групата ги повикува граѓаните да се воздржат од трошење ниту едно евро на тој ден, избегнувајќи плаќања во банки, државни служби, комунални услуги (вода, струја, телефон), бензински пумпи, супермаркети, кафулиња, ресторани, продавници за малопродажба и продавници за електроника.
Бојкот, како што пренесуваат медиумите, има и во Албанија. Со образложение дека цените во Албанија се меѓу највисоките во Европската унија, на социјалните мрежи се повици за бојкот на пазарите и пазарите на 16 февруари. „Албанија е единствената земја во светот каде што цените растат, но никогаш не се враќаат на претходното ниво. Според податоците на ИНСТАТ, увозните производи не поскапеле, но други бројки покажуваат дека цените растат секој месец. Синџирите на супермаркети најдоа начини да манипулираат цените, искористувајќи го фактот дека сме меѓу најсиромашните земји“, рече Гранит Соколај, извршен директор на Центар Алерт.
Подготвено од М.Д.
About Author
