23.12.2024 Скопје
Ефикасноста со јавната администрација е тема која е актуелна на секоја власт во РС Македонија, но наместо да се подобрува граѓаните се се помалку задоволни од услугите кои ги добиваат од државниот апарат. Во секој досегашен извештај на Европската комисија се наведува дека јавниот сектор во земјава мора да се намали и реформира. Слични се и препораките на Светска банка од каде велат дека реформите се повеќе од потребни во администрацијата на државата, а со тоа ќе се придонесе за подобрување на ефикасноста на властите и владеењето на правото. Од актуелната власт веќе најавија нов закон за работењето под државна капа.
Проценките на Светска банка се дека 7,3 проценти од БДП, РС Македонија троши помалку на јавната администрација од споредбените земји во ЕУ, а сепак јавиот сектор во државата е споредбено голем, и тоа учествува со скоро 22 проценти од вкупната вработеност. Проблематично е тоа што покажува слаба успешност во однос на показателите за ефективноста на властите и за владеењето на правото.
„По 30 процентното зголемување во 2023 година, неодамна потпишаниот колективен договор за платите во јавниот сектор пропишува индексирање на платите согласно националната бруто просечна плата од 2024 година што укажува на потенцијална втора рунда на неповолни влијанија врз веќе покачената инфлација. Нивото на платите во јавниот сектор е значително повисоко од просекот имајќи ја предвид ниската продуктивност на трудот во јавниот сектор или скоро за 48 проценти пониска отколку во приватниот сектор во 2022 година“, велат од Светска банка
Пресметките на оваа меѓународна финансиска институција покажува дека разликите на платите по видови и нивоа на власт и оперативната ефикасност се многу различни од една јавна институција до друга. Нивниот став е дека подобрувањето на ефикасноста се покажа тешко поради ригидноста на организациската структура и на системот на плати во јавната администрација, каде системите за управување со успешноста функционираат лошо, со неефективни санкции за лошо работење и големата политизација на јавната администрација што го подрива системот базиран на заслуги каде секое слободно работно место се пополнува врз основа на образование, компетенции и вештини.
„Владата треба да размисли за спроведување на реформи за подобрување на оперативната ефикасност и за професионализација на јавната администрација. Законот за јавната администрација ги содржи сите потребни елементи за премин кон јавна служба ориентирана кон успешноста, под услов да биде проследен со соодветно законодавство за платите. Одвојувањето на автоматскиот раст на платите со движењето на просечната плата е критично за да се избегнат спиралните ризици и поттикнувањето на инфлацијата и наместо тоа, платите треба да се врзат со успешноста. Заштедите што ќе се направат на среден рок преку рационализација на вработените во јавната администрација треба да се инвестираат во професионални и високо продуктивни вработени врз основа на зајакнато управување со успешноста. Отсуството на соодветниконтролни механизми на управувањето со човечките ресурси претставува фискален ризик и го еродира принципот на еднаква плата за еднаква работа“, напоменуваат од Светска банка.
Од владата пак велат дека имаат во план да ја реформираат администрацијата. Во игра биле неколку сценарија. Понудени се неколку решенија како пилот-проекти кои ќе се однесуваат на делумно скратување на јавната администрација.
Подготвено од М.Д.
About Author
