22.11.2024 Скопје
Нуклеарната војна засекогаш би ја поделила човечката историја – на сè што се случило пред и по воената апокалипса. Во најлошото сценарио, масовните пожари би проголтале сè во рамките на десетици илјади квадратни километри, убивајќи стотици милиони за неколку часа. Но, најлошиот дел доаѓа после тоа – нуклеарна војна може да предизвика нуклеарна зима која може да убие милијарди, а можеби дури и да доведе до целосен колапс на нашата цивилизација. Како би функционирал и како би изгледал?
Ако нуклеарното оружје би детонирало, меурот од гас, потопол од сонцето, би станал толку жежок што сè во радиус од километар веднаш би почнало да гори. Меурот брзо би се проширил, пополнувајќи го небото над својата цел и создавајќи разорен ударен бран што би предизвикал најголем дел од непосредното уништување. Во најлош случај, ова би се претворило во огнена бура што ќе проголта сè и секого на земјата. Веднаш по експлозијата, огромен облак од печурки ќе се издигне над уништената област како демон кој перверзно се восхитува на неговата работа, но во следните часови ќе се формира далеку посмртоносен облак.
Пожарот што гори во градовите, шумите и полињата би загреал толку многу воздух што би создал сопствена микроклима и систем на ветер. Топол воздух и жежок чад би се издигнале, привлекувајќи свеж воздух од околината, а свежиот кислород уште повеќе би го разгорел пламенот. Ова ќе создаде нагорен проток и ќе формира колосален облак пирокумулонимбус кој ќе носи саѓи и аеросоли од пламенот високо во стратосферата. Во нормални услови, саѓи што се издигаат од голем пожар брзо се измива со дожд. Но, облакот пирокумулонимбус би достигнал висина многу над висината на која се формираат дождовните облаци.
Штом облакот ќе помине над тропопаузата (тропопаузата е граничен слој помеѓу тропосферата и стратосферата), едноставно нема да има време да се отстрани саѓите од атмосферата, па облакот би можел да остане на тие височини со години. Ако ова му се случеше на некој град, ќе беше трагедија, но прилично локална.
Но, во целосна нуклеарна војна, завојуваните нации, следејќи ја студената логика на заемно сигурно уништување, би можеле да користат стотици или дури илјадници нуклеарни оружја одеднаш, создавајќи стотици огнени бури и испраќајќи до 150 милиони тони саѓи, коцка големина на облакодер, директно во стратосферата. Во текот на следните неколку дена и недели, саѓи ќе ја покрие земјата на големи надморски височини, апсорбирајќи ја светлината високо над земјата и спречувајќи ја сончевата светлина да стигне до површината. Ова не е како научна фантастика каде што небото се затемнува и сонцето исчезнува. Зимата е она што се случува кога само малку помалку сончева светлина ќе ја погоди земјата, а во случај на нуклеарна војна, одеднаш многу, многу помалку сончева светлина поминува низ облаците. Вчера светот беше нормален. Нуклеарната зима започнува денеска.
Колку лоша би била нуклеарната зима е сè уште активна област на истражување. Сè зависи од една работа: Колку работи ќе изгорат навистина жешко? Колку пожари би предизвикале топлината на експлозијата? Тоа зависи од многу фактори, од материјалите од кои е направен градот, до сезоната, дали има шума во близина и слично. Затоа само имајте на ум дека тоа се претпоставки, според симулацијата што ја направи добро познатиот сајт „Отворена филантропија“.
Еве ја добрата вест: Нуклеарната зима не е постојана и дефинитивно нема да има уште едно ледено доба. Климатските ефекти ќе траат само додека саѓите остануваат во атмосферата, што е најмногу околу една деценија додека не се расчисти и температурите не се вратат во нормала.
Лошата вест е дека тоа би предизвикало речиси непосредни климатски промени во рок од неколку недели. Нуклеарната зима би го нарушила нашиот климатски систем побрзо отколку што било живо би можело да се прилагоди. Во оваа нова клима, нашите сезони одеднаш би биле погрешни. Зимите би биле многу подолги, летата пократки и постудени – или целосно ќе исчезнат.
Ова би значело и помалку испарување над океаните, што значи помалку дожд и евентуално тешки суши. Ова би било лошо бидејќи нашата храна „јаде сонце“. Без добри лета и доволно дожд, сезоните на растење се скратуваат или дури и се губат. Поголемиот дел од човештвото живее во област наречена средни географски широчини, појас земја што има идеална температура за нашиот вид – не само затоа што не е премногу топло или премногу студено, туку затоа што таму најдобро растат растенијата што ги јадеме.
Огромното мнозинство од храната што ја јадеме доаѓа од неколку високоефикасни култури, главно произведени во неколку високо земјоделски продуктивни региони, како што се Големите рамнини на САД или Украина. Овие светски корпи со леб и ориз се тргуваат и се испраќаат низ целиот свет. Во најлошото сценарио на целосна нуклеарна војна, температурите во средните географски широчини веројатно ќе останат под нулата неколку години. Во овие услови, ништо не можеше да расте и кошевите на светот наеднаш ќе беа празни. Ако производството на храна пропадне, светските производители на храна многу веројатно ќе ги зголемат цените или дури и ќе престанат да продаваат храна на други земји, доколку сè уште би можеле да ги одгледуваат своите полиња. Човештвото има само неколку недели залихи на култури и храна, што не е доволно за да го преживее овој драстичен пад на производството.
Подготвено од М.Д.
About Author
