08.10.2024 Скопје
Најлошото сценарио (за нафтениот пазар) би бил израелски напад кој би го намалил извозот на иранска нафта и се поставува прашањето дали Саудијците ќе го зголемат производството за да ја компензираат загубата. Или ќе се обидат да ги исцрпат глобалните резерви за да ги поддржат цените, што би значело дека Брент ќе остане над 80 долари.
Во отсуство на таков напад, премијата за безбедност ќе биде само привремена, а ослабените основи повторно ќе имаат предност, па Брент би можел да падне под 75 долари.
Во моментов, конфликтот на Блискиот Исток се чини дека прераснува во „бескрајна војна“, при што Израел се обидува да ги уништи Хамас и Хезболах, што е речиси сигурно невозможно. И да го заплаши Иран да ја намали поддршката за членовите на „оската на отпорот“. Досега, штетата предизвикана од ракетните напади врз Иран и Израел беше минимална, но загриженоста дека ситуацијата може да ескалира ги одржува цените на нафтата повисоки, со враќањето на нашата стара позната, премијата за безбедност.
Цените кои беа под притисок од фундаменталните пазарни фактори се зголемија за пет до осум долари за барел во последните денови. Со оглед на веројатната насока на конфликтот, што значат различните сценарија за цените на нафтата?
Повеќе сценарија
Прво, важно е да се има на ум дека додека основните фактори обично еволуираат бавно, геополитичките настани можат брзо и драстично да се променат. Иако понудата на нафта понекогаш нагло опаѓа, побарувачката се развива постепено: следниот месец, следниот квартал, таа нема да биде значително различна од сегашните нивоа. Во суштина, геополитиката е брза, додека фундаменталните фактори се бавни, но потрајни.
Во овој контекст, да разгледаме различни политичко-воени одлуки во иднина. Може да се претпостави дека Израел ќе ја продолжи војната против Хамас и Хезболах. Но, нивниот одговор на последниот ирански ракетен напад останува нејасен. Постојат четири можни избори: Минимален напад, како по лансирањето на проектилот во април, ќе ги намали тензиите и брзо ќе ги намали цените на нафтата. Сепак, сегашната израелска реторика имплицира дека тоа е малку веројатно.
Следното сценарио може да биде голем израелски напад врз иранските воени бази и инфраструктура, како што се складишта за оружје или фабрики. Со оглед на неодамнешните настани, јасно е дека Израел има добри разузнавачки информации за своите противници. Затоа е можен таков напад, иако долгорочните ефекти би биле минимални. Сепак, Иран речиси сигурно ќе одговори со уште еден ракетен напад. Тоа би значело дека размената на удари би траела, а премијата за безбедност на цените на нафтата би останала покачена.
Напад на нуклеарни или нафтени постројки?
Третата опција би била Израел да ги нападне иранските нуклеарни постројки. Нешто што Израел наводно долго време го сака, но се задржува под влијание на САД. Меѓутоа, со оглед на намаленото влијание на САД, Нетанјаху може да биде во искушение да го преземе тој чекор. Успешниот напад тој би го видел како круна на неговата долга политичка кариера. Постои неизвесност околу способноста на Израел да изврши таков напад без американска помош. Многумина предупредуваат дека иранските објекти не се ранливи на воздушни напади. Сепак, Израел може да открие дека дури и мало оштетување на тие локации може да послужи како пречка за понатамошна иранска одмазда. Повторно, ова ќе доведе до континуирано насилство и ќе ја одржи високата премија за безбедност.
Конечно, некои сугерираат дека Израел би можел да ја нападне нафтената инфраструктура на Иран, вклучително и рафинерии или извозни капацитети. Намалувањето на приходите од нафта на Иран би било пожелно од перспектива на Израел, иако САД веројатно би го обесхрабриле таквиот потег. Особено администрацијата на Бајден, која не сака октомвриско изненадување во вид на повисоки цени на нафтата, иако политичкото влијание на САД во моментов изгледа слабо.
Најголем страв од напад на нафтената индустрија
Очекувањата од израелски напад врз иранската нафтена индустрија објаснуваат голем дел од неодамнешниот пораст на цените, бидејќи тоа е единствениот веројатен развој што би имал директно влијание врз глобалниот пазар на нафта. Сепак, дури и уништувањето на рафинериите во Абадан и Бандар Абас, со капацитет од 700.000 барели дневно, не би имало значајно влијание на светскиот пазар на нафта, и покрај тоа што се произведуваат спектакуларни видеа од пожари и експлозии.
Иранската национализација на имотот на Бритиш Петролеум и затворањето на Абадан ги зголемија цените на нафтата во Азија за приближно 30%. Во тоа време, Абадан обезбедуваше голем дел од побарувачката за азиски производи. Сега тие две рафинерии заедно обезбедуваат помалку од 1% од светскиот капацитет и лесно може да се заменат. Сликата подолу го прикажува капацитетот на рафинеријата и пропусната моќ со претпоставени 20.000 барели дневно вишок капацитет, но го преценува расположливиот капацитет. Пореална проценка би била околу 3-5.000 барели дневно вишок капацитет, во секој случај, повеќе од доволно за да се замени секое нарушување на операциите на Иран. Би имало одредено ребаланс и Иран би изгубил пари, но освен тоа влијанието би било мало.
Нападот на нафтените полиња во Иран, исто така, би изгледал импресивно, предизвикувајќи масовни пожари, но би имал само ограничен ефект врз снабдувањето со оглед на дисперзираната природа на производството. Уништувањето на капацитетот за товарење танкери на островот Карг би било посериозно и би можело да го намали извозот на нафта од Иран за можеби 1.000 барели дневно во најлошото сценарио. Потоа, тука е прашањето дали Саудијците ќе ја заменат изгубената понуда или не. Тие имаат многу резервен капацитет, но можеби претпочитаат да ги остават пазарите да се стегнат, залихите да паднат и цените да се зацврстат. Во тој случај, Брент би останал на или над 80 долари.
Три можни сценарија
Во основа, постојат три можни сценарија: нивото на насилство останува константно или опаѓа, во тој случај премијата за безбедност ќе избледи и Брент би се вратил на нивото од 70-75 долари.
Алтернативно, ескалацијата со постојани ракетни напади или атентати би ги задржала цените на нафтата покачени, како што се сега (Брент околу 78 долари).
Конечно, каков било напад врз нафтената инфраструктура на Иран би го потиснал Брент над 80 долари, но само доколку извозот на Иран значително падне и Саудијците одбијат да го зголемат производството.
Севкупно, наскоро се очекува цената на нафтата да падне на септемвриското ниво, а мали се шансите Брент да остане подолго време над 80 долари. Сепак, обложувањето на мир на Блискиот Исток никогаш не е за оние со слабо срце.
Подготвено од М.Д.
About Author
