16.10.2024 Скопје
Најавата на Германија дека ќе го суспендира Шенген на одредено време е сериозен удар. За Германија, која е географски, економски и интелектуален центар на Унијата, и која е таква токму поради тоа што постои европска заедница на земји, тој потег е самоуништувачки.
Шенгенскиот систем не е само конкретна придобивка, на пример за заедничкиот пазар, тој не само што е едно од најголемите достигнувања видливо за сите, туку е и моќен симбол. Проектот за отворени граници за луѓе и стоки со некои дополнителни мерки првично беше заеднички договор меѓу владите на Германија, Франција и земјите од Бенелукс. Пет од нив тогаш биле членки на бриселскиот блок на земји.
Суспензијата може, но како последна мерка
Членките на ЕУ можат да го суспендираат Шенген доколку постои сериозна закана за безбедноста, и тоа како последно средство.
Кипар надвор од Шенген
Идејата беше дека слободата на движење меѓу нив, којашто се договориле, ќе се зголемува се повеќе и повеќе, а паралелно со тоа и надворешните граници на истите овие земји кон другите ќе бидат сè построго контролирани, со тоа што оваа контрола треба да биде идентична на сите граници, како да се работи за една земја.
Делот од Договорот за слободно движење на 420 милиони жители на Унијата и оние кои ќе се најдат на нејзина територија сугерираше дека ЕУ во тој сегмент е федерација.
Тоа беше причината зошто Велика Британија никогаш не сакаше ниту Шенген ниту евро. Нешто друго што личи на федерација: бриселскиот блок на земји се согласија заеднички да ги чуваат своите надворешни граници. Потребни се исти документи на сите граници, истите правила важат за државјаните на трети земји.
Денес, Шенген зоната има 29 членки, од кои 25 се членки на ЕУ. Кипар не може да се приклучи бидејќи нема јасна граница, бидејќи внатрешно е поделен на грчки и турски дел.
Ирска, од друга страна, има специфичен статус. Ги задржа граничните контроли, но учествува во Шенгенскиот систем за размена на информации (SIS), односно во тесна соработка со полициите на земјите-членки, што е подеднакво важно како и патувањето без пасош.
Токму сомнежот дека организираниот криминал е вткаен во бугарскиот и романскиот државен апарат и дека организираниот криминал може да добие пристап до клучните податоци, тоа беше полуофицијалната причина зошто тие две земји чекаа цели 13 години од апликацијата до приемот. Но, симболичната причина се однесуваше и на тоа дали тие се подготвени да ги прифатат Бугарија и Романија како целосно рамноправни членки на европската федерација.
Но, и на север, Данска неодамна привремено воведе контроли на границата со Шведска и изјави дека е загрижена од можниот увоз на организиран криминал од Шведска. Тоа не би било прв пат, бидејќи секогаш кога расте правото во Данска, бараат суспензија на Шенген.
Додуша, Норвешка воведе и временски ограничена суспензија на Шенген поради упад на малолетнички банди од Шведска. Честопати, Франција го прекинува слободното движење на границата со Италија, поради мигрантите што не ги сака на нејзина територија, а кои Италија ги пушта на север поради истата причина.
Милиони Европејци живеат во границите на Шенген зоната.
Некои земји, пак, вршат ненајавени ненадејни контроли во длабочината на територијата, на што немаат право. Доколку не е најавен таков тип на контрола, граѓанинот на ЕУ ќе биде запрен од полицијата на ЕУ на автопат или во воз. Според правото на ЕУ, владата на земја-членка на ЕУ може да го суспендира Шенген доколку постои сериозна закана за безбедноста. Сега сме во ситуација кога Германија го суспендираше слободниот премин на девет нејзини соседи, но не поради непосредна сериозна закана, туку затоа што владата на канцеларот Шолц не знае како да го реши внатрешниот политички проблем што доаѓа од притисокот на радикализираната германска десница. Партијата АфД, која врши притисок врз Шолц, бара и депортација на мигрантите кои илегално влегле во Германија, што Шолц дури и го ветил, но кој ќе ги прими назад – Австрија, Словенија или Хрватска?
Земјите се повеќе измислуваат огромни закани и го укинуваат Шенгенот на секои шест месеци, па сега, покрај Германија и Данска, тоа го спроведуваат и Австрија, Словенија, Италија, Норвешка и Шведска. Неодамна беше спомната уште една причина зошто некои земји би можеле да воведат посилни контроли, а тоа е програмата на владата на Орбан за издавање визи на две години на Русите и Белорусите, врз основа на кои тие би можеле да останат, без проверки, насекаде. Граѓаните на Балтичките земји, Полјаците, но не само тие, се нервозни кој може да се инфилтрира врз основа на таа виза. Веројатно не мистици-пацифисти или поети.
Засега не се гледа крајот, кризата продолжува, а за насоки што ќе се случува треба да се погледне развојот во Германија.
Подготвено од М.Д.
About Author
