01.10.2024 Скопје
Велика Британија, нацијата која започна глобална зависност од јаглен пред 150 години, во понеделникот ја затвори својата последна електрана на јаглен.
Тоа ја прави Британија прва меѓу најголемите, индустријализирани економии во светот што се одвикна од јаглен – уште повеќе симболично затоа што таа беше првата што согоруваше огромни количини од него за да ја поттикне Индустриската револуција, инспирирајќи го остатокот од светот да го следи примерот.
„Родното место на енергијата од јаглен засекогаш му врти грб на јагленот“, рече Мет Веб, помошник директор во лондонската група за истражување и застапување, E3G.
Во понеделник, среде Англија, крајот на ерата на јаглен во Британија беше означен со затворање на објектот Ратклиф-он-Соар од 2.000 мегавати. „Унипер“, енергетската компанија која управуваше со централата, рече дека локацијата од 307 хектари ќе биде претворена во „енергетски центар со ниска содржина на јаглерод“.
Затворањето доаѓа 142 години откако првата светска електрана на јаглен почна да произведува електрична енергија на вијадуктот Холборн во Лондон во 1882 година и, за возврат, го забрза подемот на Британија како голема индустриска и империјална сила.
Јагленот е највалканото фосилно гориво. Кога се согорува, произведува стакленички гасови кои ја загреваат атмосферата на Земјата и предизвикуваат големи топлотни бранови и бури. Иако долго време беше најевтиниот и најзастапениот извор на енергија во многу земји, вклучително и Британија, во последните децении беше заменет со гас, нуклеарна енергија и неодамна, обновливи извори, како ветер и сончева енергија.
Тоа е особено точно во богатите земји, вклучително и во Британија. Нафтата и гасот сочинуваат најголем дел од неговото снабдување со електрична енергија, иако обновливите извори сега се 40 отсто од производството на електрична енергија и владата има за цел да ја произведува целата своја електрична енергија од извори што не се фосилни горива до 2030 година.
Слично на тоа, во Соединетите Американски Држави, јагленот сочинува околу 16 отсто од производството на електрична енергија, што е помалку од повеќе од половина во 1990 година. Гасот испорачува повеќе од 40 отсто од електричната енергија во САД. Спротивно на тоа, Франција добива најголем дел од својата електрична енергија од нуклеарните централи, додека Данска добива 80 отсто од својата енергија од обновливи извори, главно од ветер.
Сепак, ерата на јаглен сè уште гори во Кина и Индија, двете најнаселени земји во светот, каде побарувачката за енергија продолжува да се зголемува. Тие две нации трошат огромно количество од јагленот во светот, а нивната глад за јаглен ја доведе глобалната потрошувачка на јаглен на рекордно ниво во 2023 година, на 8,5 милијарди метрички тони.
Меѓународната агенција за енергетика очекува пресврт оваа година. Потрошувачката на јаглен во Кина би можела да достигне максимум во 2024 година и да се изедначи во следните неколку години, предвидува агенцијата, бидејќи земјата ја зголемува енергијата од ветерот и сонцето.
Термоелектраната Ретклиф, во регионот Ист Мидлендс во Британија, работеше од 1967 година. Се напојуваше со јаглен од блиските рудници, сè додека тие рудници не почнаа да се затвораат во 1980-тите, поттикнувајќи долг штрајк на рударите за јаглен и осипувајќи цели градови. и региони кои се потпираа на јаглен и електрани на јаглен.
За разлика од таа историја, планот за затворање на Ретклиф беше поздравен од конзорциумот на синдикати. Се вели дека некои од 154-те работници на фабриката нашле работа на друго место, вклучително и во другите проекти на „Унипер“, и дека компанијата понудила обука за работа и „засилен“ пакет за отпремнини.
„Обезбедувањето фер климатска транзиција за работниците ќе биде тешка битка, но Ретклиф може да ни даде надеж“, се вели во изјавата на Конгресот на синдикатите минатата недела.
Болната точка сега е како да се справиме со челичните постројки кои согоруваат јаглен. Тие печки се подготвени да бидат заменети со електрични печки со помали емисии, што ќе загрози илјадници работни места.
Подготвено од М.Д.
About Author
