10.09.2024 Скопје
Во декември, Дру, 36-годишен маж од Сан Антонио, Тексас, возеше повеќе од 400 км до Мексико за да купи евтин Ozempic за да му помогне да изгуби тежина. Одејќи дома, ги провери пенкалата. Изгледаа необично, па тој сподели фотографии на социјалните мрежи. Се покажа дека тие биле фалсификати.Производот на Дру личи на инсулин. Ако е така, би било опасно да се користи. Напливот на инсулин може да предизвика нагло опаѓање на шеќерот во крвта што може да доведе до вртоглавица, напади и смрт.
Инцидентот фрла светлина на еден поширок проблем во производството на многу барани лекови, кој им дозволува на криминалните организации да циркулираат потенцијално смртоносни фалсификати. Фармацевтските компании, вклучувајќи го и производителот на Ozempic, Novo Nordisk (NOVOb.CO), автентицираат серии на лекови со комбинации на букви и бројки отпечатени на пакувањето, кои потоа се користат за следење на производот во дадена земја. Лажните пенкала што ги купи Дру ја носеа серијата MP5B060 за да изгледаат автентично. Тоа претставуваше пратка со лекови за дијабетес наменета за Египет. Фактот дека Дру ги купил во Мексико покажа дека нешто не е во ред – иако како потрошувач, тој не го сфатил тоа.
До моментот кога Дру го купил, фалсификатите со број на серија MP5B060 се појавиле во најмалку 10 земји од Азербејџан до Република Северна Македонија, според најавите и документите на регулаторот за лекови добиени преку барањата на Законот за слобода на информации.
Светската здравствена организација (СЗО) издаде предупредување во јули 2023 година за производи со број на серија MP5B060, а Интерпол, исто така, предупреди минатата година дека инсулинските пенкала се етикетираат и препакуваат за да изгледаат како Оземпик. Во најмалку четири земји, фалсификатите резултираа со хоспитализација.
Во САД, Нигерија и Ирак, лажните лекови Ozempic изгледаа како инсулински пенкала, според прегледот на документите и најавите на регулаторот. Во Ирак, еден човек паднал во кома откако шеќерот во крвта му паднал на половина од нормалното ниво откако го искористил, за подоцна да се опорави.
Криминалците можат да добијат сериски броеви преку корумпирана врска во производствен објект или само со купување на лекот и користење на технологија за копирање на пакувањето, влошките и така натаму. Со најмалку 890 милиони луѓе кои страдаат од дебелина на глобално ниво, според СЗО, побарувачката е огромна. Активната состојка на Оземпик, наречена семаглутид, доведува до просечно губење на тежината од 15%. Тоа е дел од класата на лекови кои ја намалуваат желбата за храна и предизвикуваат побавно празнење на желудникот.
Франшизата на Novo за Ozempic и Wegovy, верзија на семаглутид за слабеење, донесе речиси 19 милијарди долари нето од продажба минатата година. Компанијата работи со властите во неколку земји за да се справи со фалсификатите на двете.
„Нашето искуство е дека кога ги имате истите серии и етикетирање, најверојатно истите луѓе или можеби неколку помали дистрибутери купиле од еден голем извор“, рече Рутендо Кувана, раководител на тимот на СЗО за инциденти со супстандардни и фалсификувани лекови.
Забранетите броеви на серии и препакуваниот инсулин се само дел од сликата: криминалците можат да ги пренасочуваат или украдат лековите од болниците или другите здравствени системи пред да додадат лажни етикети и пакувања, или едноставно можат да стават течност во шишенце или да испечатат апчиња и да ги стават во фалсификувани пакувања, изјави портпаролот на Ново.
„Сите овие различни потенцијални потекла, често преку организирани криминални мрежи кои вклучуваат повеќе јурисдикции, претставуваат сериозни предизвици за оние кои се вклучени во борбата против овие злосторства“, рече портпаролот.
И покрај тоа, најмалку 18 различни броеви на ерии се пронајдени на лажни Ozempic пенкала во 14 земји од почетокот на минатата година, покажуваат извештаите за несакани настани и најавите на здравствените регулатори. Решението не е едноставно. Легитимна серија Ozempic содржи 280.000 пенкала; некои земји ги забрануваат сите производи што носат број на серија откако ќе пронајдат фалсификати. Други не, велејќи дека повлекувањето на цела серија поради неколку фалсификати може да го влоши недостигот.
Џаред Дејвис, поранешен агент на американската Администрација за храна и лекови и домашна безбедност, кој сега е консултант за прашања за фалсификување во адвокатската фирма Оберхајден, рече дека е тешко владините агенции да го спречат ширењето на фалсификати кога побарувачката е толку голема.
„Повеќето земји нема да ја повлечат целата линија и да се ослободат од тоа затоа што една организација или неколку луѓе одлучија дека ќе водат фалсификувана шема и ќе го таргетираат тој конкретен број на серија“, рече Дејвис.
Според СЗО, лажниот Ozempic додава на презаситеноста од фалсификувани фармацевтски производи кои убиваат околу милион луѓе секоја година. Во извештајот од септември 2023 година на САД се вели дека употребата на сомнителни лажни апчиња, вклучувајќи го и лекот против болки Оксиконтин, довела до скоро 55.000 смртни случаи само во САД во 2021 година.
Севкупно, Ozempic фалсификуван на различни начини е пронајден во речиси 30 земји.
Фалсификатите се поврзани со повеќе од дваесетина случаи на сериозна штета на глобално ниво и со два смртни случаи во САД.
Ozempic може да чини повеќе од 1.000 долари во САД за пенкало со повеќе дози кое трае еден месец. Дру рече дека слушнал дека лекот може да се купи за помалку во мексиканскиот пограничен град Нуево Прогресо.
„Се јавив однапред и прашав прво неколку аптеки дали го имаат, а тие ми рекоа да, ми кажаа цени од околу 200 долари за пенкало. Па јас бев како, ох, ова ќе биде одлично“, изјави тој. „Отидов таму долу, а повеќето аптеки всушност имаа многу повисока цена, а онаа што ја најдов беше најниската“, рече тој.Дру платил околу 350 долари по пенкало.
Внесувањето лекови во САД преку граница е кривично дело. Дру, кој побара да биде идентификуван само по неговото име, рече дека не ги користел пенкалата, не го пријавил купувањето кај властите или не го предал производот на тестирање. Тој рече дека не може да се сети на името на продавницата каде што ги купил и откако првично зборуваше, ја избриша својата оригинална објава на социјалните мрежи.
Ребадирањето на инсулин за да изгледа како Ozempic е профитабилно. Како и некои видови на инсулин, Ozempic доаѓа во син, претходно пакуван автоинјектор. Инсулинот може да се купи за дури 8,81 долари по единица надвор од САД, според извештајот на корпорацијата RAND за глобалната цена на лекот. Кога Дру ги отворил кутиите што ги купил, автоинјекторите имале етикети Ozempic, но биле потенки и потемно сини од пенкалата што ги видел претходно, покажуваат неговите фотографии.
Инсулин произведен од францускиот производител на лекови Sanofi (SASY.PA), доаѓа во претходно спакуван син автоинјектор со исечен капак сличен на Ozempic. Портпаролот на Санофи рече дека компанијата знаела дека незаконски погрешно означените пенкала Apidra се пренесуваат како Ozempic и дека соработува со партнери за да ги заштити пациентите, но одби да коментира дали компанијата оттогаш се обидела да го направи различен својот производ од Ново. Ново, прашан дали би ги направил пенкалата Ozempic покарактеристични, рече дека е малку веројатно дека некоја промена ќе спречи фалсификати бидејќи фалсификаторите можат да се приспособат.
Предупредувањето на СЗО дојде откако уште три лица претрпеа сериозно низок пад на шеќер во крвта или хипогликемија, откако користеа лажни Ozempic пенкала со истиот египетски број на серија: жена во Британија која го добила својот автоинјектор во салон за убавина, маж во Србија кој го купил неговиот во Обединетите Арапски Емирати и една жена во Либан. Во САД, 39-годишна жена претрпе тешка хипогликемија и веднаш беше пренесена во собата за итни случаи откако го зеде она што таа мислела дека е Ozempic со тој број на серија, покажува документ на американската ФДА. Во извештајот се вели дека нејзиниот исход не е познат.
Некои земји, вклучително и Полска и Украина, рекоа дека го забраниле увозот и продажбата на лекови означени со лажни броеви на серии идентификувани од меѓународните агенции. Но, регулаторите во Британија, Финска, Ирска и Шведска изјавија дека не го сториле тоа.
Ирското Министерство за здравство соопшти дека не пронашло фалсификати под броевите на сериите означени од Европската унија, па едноставно ги предупреди трговците на големо и другите да бидат внимателни кога купуваат Оземпик. Таа рече дека има и други контроли за блокирање на фалсификувани пакети, вклучително и скенирање на баркодови испечатени на нив.
Британскиот здравствен регулатор рече како одговор на барањето за Законот за слобода на информации во мај дека одлучил да се фокусира на визуелните разлики помеѓу пенкалата, како што се разликите во бојата и конструкцијата, наместо да ги забранува броевите на сериите. Запрашан зошто, во јули беше речено дека забраната за броеви на серии ризикува да предизвика недостиг на легитимни лекови.Регулаторите на Велика Британија и Ирска не ја коментираа можноста дека незабранувањето на сериските броеви може да им помогне да циркулираат.
Пријавените фалсификати на Ozempic се почести од оние на Eli Lilly (LLY.N), понов ривал. Но, и овие се во пораст.Во извештајот на американската ФДА, се вели дека 61-годишна жена во САД била хоспитализирана поради силна стомачна болка и напад, откако минатиот јануари повраќала 70 пати во текот на четири часа, земајќи лажна верзија. Од почетокот на мај, таа беше делумно закрепната, се вели во извештајот.
Софистицираните глобални операции за фалсификување можат да донесат огромни профити и фалсификаторите честопати наоѓаат начини да го избегнат откривањето, рече Рана Сауд, специјален агент задолжен во истрагите за внатрешна безбедност на САД. Националниот институт за здравство, американската владина агенција одговорна за истражување на јавното здравје, соопшти дека трговијата со фалсификувани лекови како целина би можела да вреди дури 431 милијарда долари годишно. Идентификувањето на организаторите на таков синџир на снабдување е предизвик. Една жена од Њујорк, Исис Наваро Рејес, во мај беше обвинета за шверц на лажни верзии на Ozempic и други лекови за слабеење во САД, а потоа користела TikTok за да помогне во продажбата на производите.
„Сè додека не ги добиеме деталите…нема да знаеме дали се работи за осамен актер или дел од криминална организација“, рече Сауд од истраги за домашна безбедност. „Но, генерално гледано, тоа е организација која сака да профитира“.
Подготвено од М.Д.
About Author
