16.09.2024 Скопје
Плаќањето пет фунти (5,9 евра) за шолја кафе во Лондон или седум долари (6,3 евра) во Њујорк можеби сега е незамисливо, но наскоро би можело да стане реалност поради „совршена бура“ од економски и еколошки фактори во регионите каде најмногу се одгледува кафе.
Глобалната цена на сировото кафе сега е на „највисоко ниво до сега“, вели аналитичарката Џуди Гејнс, поради комбинацијата на проблематични услови за културата, пазарните сили, исцрпените резерви – и најсмрдливото овошје во светот.
Во 2021 година, необичен мраз ги уништи посевите на кафе во Бразил, најголемиот светски производител на „Арабика“ што често се користи во кафулињата.
Така, купувачите се свртеа кон земји како Виетнам, примарниот производител на сортата „робуста“ што вообичаено се користи во инстант мешавини.
Но, тамошните земјоделци се соочија со најтешката суша во последните речиси десет години, па се свртеа кон одгледување на смрдливото жолто овошје – „дуријан“, за да заработат повеќе. Поради смрдеата, забранет е јавен превоз во Тајланд, Јапонија, Сингапур и Хонг Конг, но е многу популарен во Кина. Таму уделот на виетнамскиот „дуријан“ е речиси двојно зголемен во 2023 и 2024 година, а за виетнамците е пет пати поисплатлив од кафето.
Додека Виетнамците ја преплавија Кина со дуриан, извозот на кафе робуста од Виетнам во јуни беше 50 отсто од оној во јуни 2023 година, а залихите на сортата се „речиси исцрпени“, според Меѓународната организација за кафе.
Извозот на робуста од Колумбија, Етиопија, Перу и Уганда е зголемен, но сè уште нема доволно кафе за да се надомести тесниот пазар.
Затоа цените на сировата „робуста“ и „арабика“ денеска се речиси рекордно високи, а тоа влијае и на цената на секоја шолја кафе.
Британскиот трговец на големо Пол Армстронг очекува дека љубителите на кафе наскоро би можеле да се соочат со „лудата можност“ шоља кафе да чини повеќе од пет фунти во Велика Британија.
Армстронг, кој раководи со Carrara Coffee Roasters, увезува кафе од Јужна Америка и Азија, го пече и го испраќа до кафулињата низ Обединетото Кралство.
Тој изјави дека неодамна ги зголемил цените, но рече дека набавките сè уште растат.
Тој изјави дека некои од кафулињата на кои им истекуваат договорите во наредните месеци наскоро ќе треба да одлучат дали ќе префрлат повисоки трошоци на своите корисници.
Графиконите покажуваат дека цената на сировото кафе на берзите во Лондон за „робуста“ и Њујорк за „арабика“ пораснала дури пет пати од јануари 2016 година до почетокот на септември годинава.
Не само шолја кафе во кафулињата, туку и инстант кафе, кафето во продавниците насекаде ќе продолжи да расте, очекува Армстронг.
Податоците од индустријата за кафе покажуваат дека високата пазарна цена на сировото кафе не мора да води до повисоки малопродажни цени.
Фелипе Барето Кроче, управен директор на FAFCoffees во Бразил, се согласува дека цените на кафето се зголемени, но вели дека ова е „главно поради инфлаторните трошоци општо“, како што се киријата на просторот и работната сила, наместо цената на самото сирово кафе.
Consultancy Allegra Strategies проценува дека сировото кафе сочинува помалку од 10 проценти од цената на една шолја кафе во кафуле.
Кроче верува дека кафето е сè уште многу евтино ако се приготвува дома, иако сепак е луксузна стока.
Тој вели и дека поради поскапувањето на сировото кафе со послаб квалитет, сега повеќе се плаќа за квалитетно кафе како релативно подобра вредност.
Ако одите во специјализирано кафуле во Лондон и земете специјално кафе, разликата во цената помеѓу тоа кафе и обичното кафе во масовните ланци на кафулиња, како што е „Коста кафе“, е многу помала отколку што беше порано“, рече Кроче.
Тој вели дека претстојната пролетна жетва во Бразил, кој произведува една третина од светското кафе, ќе биде „клучна“ за цените, но дека тоа зависи од дождот.
Тој објасни дека „сите гледаат кон небото, бидејќи ако сега врне, растенијата треба да бидат доволно здрави и обилно да цветаат, но ако дождот пристигне во октомври, следната година ќе има пропаѓање на посевот и стресот на пазарот ќе продолжи“.
Подготвено од М.Д.
About Author
