10.07.2024 Скопје
Од 1 јануари следната година Хрватска повторно ќе го воведе воениот рок. За ова има политичка одлука, а Министерството за одбрана (МО) работи на измени на Законот за одбрана и Законот за служба во вооружените сили, како и на придружните прописи, кои ќе бидат основа за почеток на следната година првите регрути кои ќе треба да одработат задолжителен воен рок до обука.
Хрватска не го укина воениот рок, туку само го замрзна во 2008 година, така што целата работа нема да почне од нула затоа што веќе постои законска регулатива, но и практика според која обуката се одвиваше до пред 16 години. Ова ќе треба да се прилагоди на новите барања и околности.
Сѐ уште не е одлучено дали воениот рок ќе трае два или три месеци. Доколку се следи првата варијанта, тогаш регрутите би добиле само основна пешадиска обука, а доколку воениот рок трае три месеци, тогаш во текот на третиот месец регрутите би биле испратени на некоја форма на специјалистичка обука во армијата, воздухопловството. и воздушна одбрана или морнарица.
По завршувањето на воената служба, обучените регрути потоа можат да изберат да се вратат во цивилниот живот, да продолжат со своите вообичаени работни места и да бидат дел од воената резерва или да останат во вооружените сили и да продолжат со професионална кариера во неа.
Според досегашните информации, обуката на регрутите ќе се одвива во касарните во Пожега, Сињ и Книн.
Иван Јушиќ, директор на Дирекцијата за човечки ресурси на Министерството за одбрана, минатата недела изјави дека воениот рок нема да биде пократок од два месеци или подолг од три. „Во моментов доброволната воена обука е два месеци и тоа е готов модел што можеме само да го прилагодиме на нова ситуација, а еден од предлозите е да се зголеми до три месеци“, рече тој.
Секоја година меѓу 17.000 и 18.000 мажи стануваат полнолетни. Ќе служат и воен рок. Се разбира, нема сите да одат на тренинг. Мал дел од нив нема да го поминат лекарскиот преглед. Вториот дел, кој се очекува да биде многу поголем, ќе бидат повикани на совест и нема да служат воен рок, односно нема да имаат воена обука. Министерството за одбрана проценува дека во првата година, односно во 2025 година, задолжителна обука ќе поминат меѓу 4.000 и 4.500 регрути, на четири или пет повици на секои неколку месеци.
Во моментов во Хрватска има доброволен воен рок. Оние кои ќе го прифатат имаат право на отштета од 900 евра месечно. Од Министерството прогнозираат дека надомест ќе добијат и оние кои ќе отслужат задолжителен воен рок, но тој најверојатно ќе биде нешто помал.
Што се однесува до регрутите кои ќе бидат повикани да се јават на совест, тие ќе мора да служат цивилен воен рок. Ќе биде подолг од воениот, можеби двојно повеќе. Министерството ќе ги координира нивните должности и обврски со Цивилната заштита, единиците на локалната самоуправа и системот за социјална заштита. Преку системот за цивилна заштита ќе добијат обука за справување со природни катастрофи како пожари или поплави или ќе ги научат основите на прва помош.
Во општините и градовите би можеле да помогнат во некои значајни инфраструктурни проекти, а во системот за социјална заштита би учествувале во помагање на сиромашните. Засега не се знае колкава отштета ќе добие за својата активност.
Од Министерството велат дека секако ќе се обидат преку разни публицитетни кампањи да постигнат што поголем број регрути да се одлучат за класична воена обука. Ќе може да се одложи и воениот рок. На пример, оние кои ќе влезат на факултет по средното училиште ќе имаат право да бараат одложување на воената служба додека не го завршат своето високо образование.
Сѐ уште се прават проекции колку ќе треба да се издвои од буџетот за воведување задолжителен воен рок. Тоа пред се зависи од моделот што ќе се избере, односно од времетраењето, дали обуката ќе трае два или три месеци. Пред неколку години во оптек беше сумата од 67 милиони евра годишно, но колку би можело сето тоа да чини, останува да видиме. Од 2008 година, кога е замрзнат задолжителниот воен рок, до крајот на 2022 година, доброволно го отслужиле вкупно 10.327 регрути.
Подготвено од М.Д.
About Author
