04.07.2024 Скопје
Стратешките и економските меѓународни прашања сега зависат од оние кои ќе излезат на француските избори на 7 јули – парламентарни избори што може значително да ја променат улогата на Франција во Европската унија и НАТО, се вели во најновата анализа на Институтот за политика и економија на Југоисточна Европа (Ipese).
Како што е наведено, тие парламентарни избори претставуваат можеби најголемиот крстопат на кој се најде Франција во поновата историја, бидејќи Национален собир (РН) потенцијално ќе добие шанса да формира влада на Франција, земја членка на Советот за безбедност на ОН чија улога во светскиот поредок е повеќе од значајна.
Имајќи ги предвид контроверзните и скептични ставови што Република Хрватска ги има за бројни прашања од значење за ЕУ и НАТО, двете институции би можеле значително да бидат ослабени. Во замрзната позиција е и економијата, очекувајќи дека политичките тензии би можеле да ја дестабилизираат седмата по големина економија во светот, како и целиот европски пазар, се наведува во анализата.
Француските парламентарни избори се потпираат на гласање во два круга во 577 изборни единици, каде локалната динамика игра клучна улога. Првиот круг се одржа на 30 јуни, а вториот круг е закажан за 7 јули. Во секоја изборна единица, доколку ниту еден кандидат не освои 50 отсто од гласовите во првиот круг, првите двајца кандидати, заедно со другите кои обезбедиле најмалку 12,5 отсто од гласовите на запишаните избирачи, преминуваат во вториот круг.
„Создавањето дефинирачки политички момент и предизвик за коалицијата на Макрон Ненадејните промени во францускиот политички живот започнаа на 9 јуни, кога претседателот Емануел Макрон распиша предвремени избори поради лошите резултати на европските избори. Неговата цел беше да го запре и промени растот. на десницата, но одлуката за распишување избори е повеќе од ризична и може да заврши лошо за владејачката партија.Иако мандатот на Макрон трае до 2027 година, тој може да се најде во ситуација и Парламентот и Владата да се спротивстават на неговата агенда, што би довело до политички ќорсокак“, се наведува во анализата.
Се додава дека Жордан Бардела, водечкиот кандидат за премиер доколку победи РН, би можел дополнително да го искомплицира мандатот на Макрон. За да обезбеди мнозинство во францускиот парламент, на РН и требаат најмалку 289 места, а сегашните проекции сугерираат дека тие би можеле да обезбедат меѓу 230 и 280 места, што е значително зголемување од сегашните 88 пратеници.
Доколку успее, Макрон ќе мора да склучи договор со Национален собир, назначувајќи десничарски премиер. РН веќе формираше сојузи со некои фракции на десниот центар, но останува да се види дали тие можат да соберат доволно поддршка за да обезбедат апсолутно мнозинство.
„Политичката стратегија на Марин Ле Пен и потенцијалните коалициски партнери ќе играат клучна улога во конечниот исход. Коалицијата зад Емануел Макрон, се соочува со исклучително лоши резултати – во претходното свикување имаа 250 пратенички места, а доколку не се подобрат нивниот резултат во вториот круг, во новото свикување, ќе добие помалку од 110. Овојпат Макрон не излезе на избори самостојно, додека партијата Хоризонс предводена од поранешниот премиер Едуард Филип учествува на изборите самостојно“, наведува Ипесе.
Сепак, се посочува, големата излезност значи дека се уште има надеж за коалицијата на Макрон. Француските левичарски партии се обединија во неочекувана коалиција наречена Нов народен фронт: со силно левичарската ЛФИ, Социјалистичката партија, Комунистичката партија и Зелените се приклучија на коалицијата. Со кандидати во 546 изборни единици, оваа коалиција може да се покаже како предизвик и за Макрон и за Ле Пен.
Подемот на Национален собир во Франција може значително да ја промени динамиката во ЕУ.
Историски гледано, Франција е постојан поборник за подлабока европска интеграција, а промената во ставот на Франција може да ја ослабне ефективноста на ЕУ, особено во областите како што се економската политика, миграцијата и климатските промени. Скептицизмот на Национален собир кон политиката на ЕУ се заканува да ги попречи тековните иницијативи насочени кон зајакнување на европското единство и одговор на глобалните предизвици, што може да ги охрабри другите евроскептични движења низ континентот, дополнително ослабувајќи ја ЕУ. Франција игра клучна улога во НАТО, придонесувајќи значително за воените способности и стратешките иницијативи, а амбивалентноста на Националното собрание кон НАТО и претпочитањето за понезависна национална одбранбена политика може да ја поткопа колективната безбедносна рамка на алијансата.
Помалку обединето НАТО може да се соочи со предизвици во ефикасното реагирање на безбедносните закани, вклучително и оние во Источна Европа и на Балканот. Балканскиот регион, со својот сложен политички пејзаж и историја на етнички конфликти, може да биде особено погоден од промените во француската надворешна политика. Франција е важен играч во напорите за стабилизирање на Балканот, поддржувајќи ги иницијативите за интеграција во ЕУ и НАТО, се вели, додавајќи дека промената во ставот на Франција може да ја намали поддршката за овие напори, што потенцијално да доведе до зголемена нестабилност во регионот.
Земјите на Балканот, од кои многу се уште се во транзиција и бараат членство во ЕУ, би можеле да се најдат во понеизвесна геополитичка средина, што би можело да создаде простор што надворешните сили, како Русија или Кина, би можеле успешно да го искористат.
Ипесе потсетува дека посетата на францускиот претседател Емануел Макрон на Србија во 2019 година ја нагласи посветеноста на Франција за зајакнување на билатералните односи и поддршката на напорите на Србија за интеграција во ЕУ, како и дека ја истакнал важноста на регионалната стабилност и изразил поддршка за аспирациите на Србија да се приклучи ЕУ, ветувајќи дека ќе работи на побалансиран дијалог меѓу Белград и Приштина, како одраз на улогата на Франција како посредник во регионот. Се проценува дека десничарската влада би можела да ја ослаби улогата на Европската унија како неутрален посредник, а резултатите од дипломатските напори значително ќе се намалат.
„Вториот круг, кој ќе се одржи на 7 јули, ќе биде одлучувачки за насоката на Франција и нејзината улога во меѓународната политика. Сепак, доаѓањето на Национален собир на власт може значително да ја промени оваа динамика. Национален собир отсекогаш имало врски со Србија и активно ја бранеше својата позиција Србија за Косово, остро се спротивстави на независноста на Косово
Доколку Националното собрание ја преземе власта, француската надворешна политика би можела да се промени за да биде поповолна за српските позиции, што потенцијално би го искомплицирало дијалогот меѓу Србија и Косово со посредувањето на ЕУ“, се наведува во анализата.
Ваквата промена би можела да ги поништи претходните напори на ЕУ насочени кон стабилизација на Балканот и развој на соработката меѓу земјите во регионот, се наведува и се додава дека доколку Франција го промени ставот за клучните надворешнополитички прашања кои се однесуваат на регионот, улогата на Европската унија како неутрален посредник ќе падне во вода и резултатите од дипломатските напори значително ќе се намалат.
„Француските парламентарни избори би можеле да ја преобличат политичката слика на земјата, но и целокупниот глобален поредок во вториот круг, кој ќе се одржи на 7 јули, ќе биде одлучувачки за насоката на Франција и нејзината улога во меѓународната политика“, заклучи Ипесе.
Подготвено од М.Д.
About Author
