ИСТОРИСКИ ИЗБОРИ ВО ФРАНЦИЈА

29.06.2024 Скопје

Во Франција во недела се одржува првиот круг од вонредните парламентарни избори кои би можеле да ја доведат екстремната десница на власт за прв пат по Втората светска војна.

Француското општество долго време не е толку поларизирано меѓу левицата и десницата, а сите предизборни анкети се наклонети кон екстремно десничарската РН, која, сепак, веројатно нема да освои апсолутно мнозинство гласови за да може да владее независно за следните пет години.

Ако на изборите партијата на Ле Пен или левичарската коалиција Нов народен фронт (НФП) освојат апсолутно мнозинство (најмалку 289 пратенички места), Макрон ќе треба да избере премиер од редовите на победничката коалиција, кој ќе избира свои министри. т.е. ќе дојде до кохабитација на претседателот и премиерот од спротивниот политички табор.

Во случај резултатот од изборите да биде релативно мнозинство во парламентот (230 пратенички места), победникот ќе мора да склучи сојузи кои ќе овозможат носење закони, односно функционирање на парламентот. Според истражувањето од 26 јуни, РН на 28-годишниот Џордан Бардела – партијата во која Марин Ле Пен сега е потпретседател, ќе освои 36 отсто од гласовите во првиот круг, пред сојузот на левичарските партии НФП (28,5 отсто) и претседателската мнозинска коалиција Заедно (21 отсто), додека десничарските републиканци и другите од десничарскиот политички спектар а само 6 отсто од гласовите.

Алијансата Заједно е аутсајдер на парламентарните избори, а нејзиното формирање го повика францускиот претседател откако неговата партија Препород го претрпе поразот на Националниот собир на изборите за ЕП на 9 јуни.

Макрон неодамна ги предупреди гласачите дека изборот за екстремно десничарската РН, или екстремно левичарската партија Неосвоена Франција (дел од сојузот НФП кој ги вклучува и Зелените, Социјалистичката партија, НПА…) ќе ја стави Франција во ризик од политички конфликт, па дури и граѓанска војна.

Францускиот премиер Габриел Атал вети дека владејачката центристичка алијанса Заедно, доколку победи, од следната зима ќе ја намали цената на струјата за 15 отсто, ќе ги зголеми пензиите во согласност со инфлацијата, а не да ги зголеми даноците. Атал рече дека приоритет ќе биде зголемување на куповната моќ на граѓаните преку намалување на цената на струјата, усогласување на пензиите со инфлацијата и помош на првпат купувачите на имот.

Популистичкото ветување на Бардела дека ќе ја врати старосната граница за пензионирање привлече најголемо внимание, но тој подоцна објасни дека сепак ќе бидат потребни 42 години стаж за целосно пензионирање, што практично ќе го подигне прагот за пензионирање за оние кои почнале да работат во доцните 20-ти години. Бриселскиот портал Политико оценува дека ова се избори со потенцијално најголеми последици во Европа во последните неколку децении.

Тој вели дека екстремната десница има пристојни шанси да формира влада во нуклеарно вооружената постојана членка на Советот за безбедност на ОН, која игра една од водечките улоги во глобалниот безбедносен систем од Северен Атлантик до Пацифик. Националниот собир е скептичен за вклучувањето на Франција во ЕУ и НАТО, додека без активна Франција и двете организации се значително ослабени, пишува Политико.

На финансиската страна, трговците на глобалните финансиски пазари стравуваат дека овие политички тензии ќе ја потресат седмата по големина светска економија и ќе ризикуваат нов напад на нестабилност во срцето на еврозоната. Французите во недела ќе избираат меѓу повеќе од 4.000 кандидати за 577 места во Националното собрание. Еден пратеник се избира во сите 577 изборни единици со мнозинство гласови во два круга.

Тој може да биде избран веќе во првиот круг доколку истовремено добие 50 отсто од гласовите на оние кои излегле на гласање и најмалку 25 отсто од бројот на запишани избирачи, во спротивно победникот ќе биде решен во вториот круг на гласање. закажан за 7 јули, во кој двајцата кандидати со најголем број внесуваат гласови во првиот круг и следниот кои добиле најмалку 12,5 отсто од запишаните гласови.

Сите изборни единици не добиваат ист број на пратеници во собранието, односно бројот на пратеници се распределува во согласност со бројот на жители. Бардела претходно изјави дека нема да се согласи да ја води владата доколку нема мнозинство. Коалицијата Зајдно – која ги вклучува партијата Преродба на Макрон, центристичката Модем и централно-десничарската партија Хоризонти – досега контролираше 250 места во парламентот и сега се соочува со големи загуби на изборите.

Прашањето е дали во изборните единици каде што центристичкиот кандидат е елиминиран во првиот круг, нивните гласачи ќе гласаат за РН или ќе застанат на страната на зајакната левичарска алијанса која ја вклучува екстремно левичарската Неосвоена Франција, предводена од огнениот Жан -Лук Меланшон, според Политико.

Со други зборови, центристите сепак би можеле да бидат одлучувачки фактор за создавањето на француската политичка сцена по изборите.