22.05.2024 Скопје
Кафето отсекогаш било нешто посебно во Германија. Тоа беше забележливо и по Втората светска војна. Потоа, два града на запад од провинцијата Северна Рајна-Вестфалија беа доделени на Холандија на неколку години, како воена репарација. А бидејќи во таа соседна земја имаше и путер, цигари и кафе, сè што во тие години тешко можеше да се набави во Германија, тоа беше како да добивте на лотарија за жителите на двата града, Елтен и Селфкант.
Со закрепнувањето на германската економија, посетителите повторно пристигнаа во пограничната област. И тоа не поради прекрасните пејсажи, туку поради путерот и кафето – што беше добра работа за новопечените холандски граѓани. Покрај тоа, Селфкант имал корист и од шверцот. Таму, како и во пограничната област со Белгија, шверцот беше голем проблем што полицијата и царината не можеа да го стават под контрола. Тоа успеа само со економското закрепнување на Германија.
Се чини дека историјата во моментов се повторува, бидејќи омилениот пијалок на Германците повторно поскапува. Глобалниот пазар и високите трошоци за енергија го прават овој топол пијалок сè поскап, според водечкиот германски преработувач и дистрибутер за кафе Tchibo. Таа компанија од Хамбург на почетокот на мај објави дека ќе мора да ги „прилагоди“ цените на печеното кафе: „Минатата година, многу трошоци продолжија да растат, вклучително и суровото кафе. За да продолжиме да им нудиме на нашите клиенти квалитет на кој се навикнати, сега и ние треба да се прилагодиме“.
Растот на цените на кафето го следи евангелистичката новинска агенција, а нејзините новинари за тоа ја прашаа Гепа, најголемиот европски увозник на храна на глобалниот југ, кој работи според принципите на фер трговија.
„Во моментов сме во економски предизвикувачка ситуација“, одговара комерцијалниот директор на таа компанија, Матијас Крот.
Гепа се жали на падот на продажбата предизвикан од воздржаноста на клиентите поради инфлацијата. Негативно влијание имаат и високите цени на суровините за кафе и какао, како и војната во Украина. Андреа Футерер од Гепа е загрижена поради високите цени и флуктуациите на пазарот на суровини. Причината за тоа се растителните болести кои се јавуваат при одгледување монокултури, но и поради климатските промени кои со себе носат суши или преголеми врнежи.
Од другата страна на продажниот синџир се производителите на т.н глобален југ. И тие се загрозени. Како што објаснуваат од компанијата Fairtrade International, растот на цените е поттикнат од неповолните временски услови, особено во Југоисточна Азија и Јужна Америка. Ова го зголемува стравот од тесни грла во снабдувањето. Fairtrade International известува: „Веќе деликатната рамнотежа на понудата и побарувачката е нарушена. Долгите суши во Виетнам, главниот производител на кафе робуста, им наштетија на растенијата. Бразил, од друга страна, кој е главен одгледувач на Арабика, страда од обилни дождови кои влијаат на приносите“.
Fairtrade заклучува: „Климатските несигурности, нарушувањата на меѓународните трговски патишта и шпекулативната природа на многу инвестиции создадоа вистинска бура на пазарот на кафе“.
Вооружените конфликти кои се разгореа низ светот влијаат и на пазарите, истакнува Карстен Фрич. Овој аналитичар на германската банка Комерцбанк ги следи трендовите на пазарите на „меки суровини“, кои вклучуваат прехранбени производи, во изјава за ДВ, тој се повикува на студијата подготвена од одделот за истражување на неговата банка.
„За разлика од робуста, арабика речиси и да не е засегната од проблемите на транспортот преку Црвеното Море, бидејќи на големите производители на арабика таа рута не им е потребна. Поинаква е ситуацијата со робустата, која главно се произведува во Југоисточна Азија“.
Сè има свое лице и позадина, така што проблемите за еден производител можат да бидат корисни за друг: „Значајното зголемување на цените и недостатокот на робуста може да ја зголемат побарувачката за Арабика“.
За Бразил, најголемиот светски производител на Арабика, прогнозите се добри и без тоа. „Постојат знаци дека во сезоната 2024/25 треба да се зголеми понудата на кафе во Бразил“, вели Фрич.
„Во прогнозата објавена во јануари во Бразил наведуваат дека очекуваат зголемување на производството за 5,5 отсто во однос на претходната година, односно на 58,1 милиони вреќи од по 60 килограми. Од нив, 40,75 милиони кеси ќе содржат арабика, а 17,33 милиони ќе содржат робуста“.
Меѓутоа, претставник на германска компанија за печење кафе го ублажува тој внимателен оптимизам. Во изјава Штефен Шварц вели дека очекува дополнително зголемување на цените – поради недостигот на печалбари на плантажите и зголемената побарувачка за кафе во самите земји во развој: „Затоа имаме помали приноси, недостиг од работници, а во исто време зголемена побарувачка“.
Побарувачката се зголемува не само затоа што кафето е „во мода“ во Европа и во САД: го промовираат сомелиери на кафе и има се повеќе луѓе кои го пијат овој пијалок и се сметаат себеси за „познавачи“. Зголемените цени се поттикнати од постојаното зголемување на потрошувачката во земјите кои ја негуваат културата на пиење чај илјадници години. Побарувачката за ароматични зрна кафе расте во Јужна Кореја и Кина.
Мора да се навикнеме на високите цени, заклучува Штефен Шварц. Тој смета дека кафето треба да чини од 25 до 30 евра за килограм. „Барем треба да бидам подготвен да платам толку ако сакам добар вкус, а важни ми се и еколошките и социјалните аспекти.
Подготвено од М.Д.
About Author
