08.04.2024 Скопје
Турците, кои прогласија сопствена држава на северот на Кипар, силно се подготвуваат да ја одбележат педесетгодишнината од воената интервенција на Анкара на островот. Тие повеќе не сакаат да преговараат со Грците за повторно обединување на островот, иако на тоа се обврзани со резолуциите на Обединетите нации.
„Веќе нема надеж за повторно обединување на островот: можеме да разговараме само за статусот на две посебни и независни држави – турската и грчката. Ова е нашата нова политика по неколкугодишни неуспешни преговори за обединување на Кипар“, изјави претседателот на Турската Република Северен Кипар, Ерсин Татар. Оваа изјава ја даде по повод подготовките за одбележубање на педесетгодишнината од воената интервенција на Анкара и поделбата на тој медитерански остров.
Да потсетиме, Анкара на 20 јули 1974 година воено интервенираше за да ги заштити своите браќа на северот на островот по државниот удар во Никозија и соборувањето на архиепископот Макариос, кој наводно бил организиран од тогашната воена хунта во Атина. Турците тогаш окупираа повеќе од една третина од островот, каде што сè уште имаат околу триесет илјади војници. Во меѓувреме, кипарските Турци прогласија своја држава (во 1983 година), која досега беше призната само од владата во Анкара.
Република Кипар е членка на Обединетите нации и други меѓународни организации. На почетокот на овој век, таа беше прифатена во Европската унија, додека турската квази-држава остана изолирана и едвај врзува крај со крај само благодарение на помошта од Анкара, која, во знак на солидарност со Турците на островот, нема дипломатски односите со владата во Никозија. Тоа е една од пречките на европскиот пат на Турција, бидејќи таа нема односи со постојаната членка на ЕУ – Република Кипар. Сепак, Турците не се навраќаат на критиките кои често доаѓаат од Обединетите нации и ЕУ.
Нов судир меѓу Грците и Турците уследи по откривањето на големи наоѓалишта на нафта и гас во источниот Медитеран. Во Анкара тврдат дека непризнатата турска држава на северот на островот треба да учествува во распределбата на тоа природно богатство, но во Никозија тоа го оспоруваат додека Кипар не се обедини.
На северот од островот признаваат дека се соочуваат со многу економски проблеми поради изолацијата, но велат дека немаат алтернатива. Благодарение на Анкара, тврди Татар, успеале да ја прошират соработката со многу земји, иако официјално не ги признаваат како држава.
Преговорите за обединување на Кипар и враќање на грчкиот имот што со години се водеа под покровителство на Обединетите нации дојдоа во ќорсокак бидејќи Турците сега ја бојкотираат идејата.
Последен пат делегациите на двете земји се сретнаа во 2017 година во Швајцарија. Грчката страна продолжува да се залага за имплементација на резолуциите на Обединетите нации за создавање на заедничка сојузна држава од две рамноправни заедници кои живеат на островот – грчка и турска.
Тоа подразбира враќање на окупираниот грчки имот како и расветлување на судбината на повеќе од илјада лица кои исчезнаа без трага за време на турската воена интервенција пред педесет години. Во Никозија, многу колонисти кои во меѓувреме се преселиле на Кипар исто така бараат да се вратат во Анадолија. Неофицијално се споменува бројка од неколку десетици илјади.
„Никој не може да ги принуди Турците на Кипар да изгубат уште педесет години во неплодни преговори“, вели турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган.
Последните случувања во ситуацијата во Кипар потврдуваат дека таканаречените замрзнати конфликти не носат решенија, туку само на неодредено време го одложуваат наоѓањето излез. Тоа го потврдува и случајот со Кипар и спорот меѓу Кина и Тајван, поделбата на Кореја, ситуацијата на Косово… Особено што светската организација очигледно е немоќна да ги спроведе сопствените резолуции што ги донесе за да ги реши овие спорни прашања.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
