19.04.2024 Скопје
PwC и Дигиталната коалиција на ЦИЕ веруваат дека земјите од регионот на Централна и Источна Европа (ЦИЕ) имаат потенцијал да ги зајакнат и развијат своите ИКТ сектори и да ја создадат Силиконската долина на ЕУ, се вели во новиот извештај.
Аналитичарите го истакнуваат контрастот меѓу земјите од Централна и Источна Европа и оние од Западна Европа во различни дигитални домени. Пропорционално, постои поголемо присуство на компанијата во дигиталниот сектор и поголема работна сила ангажирана во секторот во регионот на ЦИЕ.
Згора на тоа, земјите од Централна и Источна Европа сè повеќе инвестираат во истражување и технолошки напредок, се вели во извештајот „ИКТ секторот во земјите од ЦИЕ како регионален двигател на растот“.
Гледајќи напред, авторите на извештајот ги издвојуваат вештачката интелигенција (ВИ) и сајбер безбедноста како два потсектори што очекуваат да го движат регионот во наредните години.
„Дигиталната економија и секторот за информатичка и комуникациска технологија (ИКТ) во Централна и Источна Европа (ЦИЕ) беа сведоци на значителен раст и трансформација во последниве години. Овој регион се појави како центар на технолошки напредок, иновации и дигитализација“, се вели во извештајот.
„Важноста на дигиталната економија и ИКТ секторот не може да се прецени. Тој има клучна улога во поттикнувањето на економскиот раст, создавањето работни места и зајакнувањето на севкупната конкурентност на регионот. Со зголемената глобална побарувачка за дигитални услуги и технологии, CEE се позиционираше како значаен играч на дигиталниот пазар“, се додава во извештајот.
Извештајот ги опфаќа членките на ЕУ од Централна и Југоисточна Европа, кои заедно имаат население од речиси 100 милиони луѓе и сочинуваат 12,3% од БДП на ЕУ.
Не само што регионот постигна побрз раст од Западна Европа, бидејќи земјите ги достигнуваат нивните западни колеги, извештајот исто така укажува на брзото темпо на развој на ИКТ секторот во регионот.
„Ова е видливо со одржливиот пораст на уделот на додадената вредност во БДП, новите работни места и динамиката на меѓународната трговија – извозот на комерцијални ИКТ услуги во регионот на ЦИЕ се зголеми за повеќе од шест пати помеѓу 2005 и 2021 година“, се вели во извештајот.
Всушност, додаваат авторите, „постојат некои области во кои регионот на ЦИЕ веќе е пред поразвиените економии во ЕУ – како што е уделот на вработеноста во ИКТ секторот или бројот на претпријатија во ИКТ секторот на 1.000 жители“.
Во 2022 година, кумулативната извозна вредност на ИКТ стоки во Централна и Источна Европа се зголеми на 98,6 милијарди американски долари, што претставува зголемување од 185% во споредба со 2005 година. Од друга страна, извозот на ИКТ стоки во Западна Европа се намали за 9,5% во истата период, потенцијално поради преместувањето на производството на ИКТ опрема во регионот на ЦИЕ, поттикнато од пониските трошоци за работна сила.
Чешката Република и Словачка водат во извозот на ИКТ стоки по глава на жител и можат да се пофалат со силни производствени сектори во компјутери, периферни уреди, комуникација и електронска опрема за широка потрошувачка.
Од друга страна, се истакнува во извештајот, ИКТ компаниите во Западна Европа имаат тенденција да имаат повисока продуктивност на трудот со 135.512 евра додадена вредност по вработен, во споредба со 45.351 евра во регионот на ЦИЕ.
Земјите од Централна и Источна Европа, исто така, покажаа послаби резултати во дигитализацијата на бизнисите и поединците, како што се е-трговија, облак услуги и употребата на големи податоци и активности на поединци во е-влада, се додава во извештајот.
Исто така, постојат значителни разлики меѓу земјите во регионот, како што е прикажано со нивните перформанси на Индексот за дигитална економија и општество (DESI) кој ја проценува дигиталната поврзаност, владеењето на дигиталните вештини, онлајн ангажманот и обезбедувањето дигитални јавни услуги.
Врз основа на DESI за 2022 година, само три од 11-те земји од Централна и Источна Европа – Естонија, Словенија и Литванија – го надминуваат просекот на ЕУ. Повеќето од овие нации се во долната половина на индексот. Имено, Естонија се издвојува како истакнат лидер во дигитализацијата меѓу земјите од Централна и Источна Европа, а се одликува со исклучителни дигитални услуги во рамките на јавната администрација.
Во однос на издвојувањата за истражување и развој, Словенија води меѓу земјите од Централна и Источна Европа, која издвојува 2,11% од БДП, иако е под просекот на ЕУ од 2,23%. На осмото место во ЕУ, Чешка и Естонија издвојуваат над 1,5% од БДП. Заостануваат Бугарија, Летонија и особено Романија.
Брзата еволуција на деловното опкружување го забрза подемот на новите трендови кои се подготвени да ја обликуваат иднината на дигиталната економија. Клучни меѓу нив се вештачката интелигенција, сајбер безбедноста и облак технологијата.
Се очекува вештачката интелигенција да има зголемено влијание низ целиот регион, влијаејќи не само на ИКТ секторот, туку и на различни индустрии преку своите апликации.
„Во услови на намалување на важноста на традиционалните двигатели на растот, многумина ги полагаат своите надежи на вештачката интелигенција (ВИ) како извор на одржлив економски раст и зголемена продуктивност во Централна и Источна Европа, Западна Европа и на глобално ниво“, се вели во извештајот.
Според PwC, вештачката интелигенција има потенцијал да придонесе до 15,7 трилиони долари во глобалната економија до 2030 година. и индустриски експерти во услови на значителни предизвици како што се стареењето на населението, несоодветните инвестиции во истражување и развој, регулаторната комплексност, стагнација на продуктивноста и недостиг на таленти. Ефективното усвојување решенија засновани на вештачка интелигенција им нуди на регионот на ЦИЕ и на ЕУ клучна можност за зајакнување на економската конкурентност и директно соочување со овие предизвици. Секторот за сајбер безбедност, поттикнат од ескалацијата на побарувачката на пазарот што произлегува од хибридните закани како што се оние што ги носи Русија, исто така веројатно ќе биде сведок на значителен раст на краток рок.
„Во последните години, земјите од Централна и Источна Европа доживеаја брза еволуција на сајбер безбедноста. актери да навигираат“, се наведува во извештајот.
„Поради растечката меѓузависност, критичната инфраструктура опфаќа сè повеќе области. Порано беа мостови и згради, но сега ги опфаќа ИКТ системите и покрај вообичаените сектори како што се здравството, енергетиката или финансиите, се додаваат и нови како земјоделството, хемискиот и електромеханичкиот сектор. Оттука и зголеменото значење на сајбер безбедноста. Тековните национални и регионални законодавни напори мора да се фокусираат на мобилизирање на клучните засегнати страни за да се осигури дека нивните операции се безбедни и дека бизнисите се подготвени за идни закани“, коментира Карол Оконски, директор, PwC и водач за сајбер безбедност на јавниот сектор за ЦИЕ, како што е наведено во извештај.
Во меѓувреме, облак технологијата се очекува да послужи како столб за поддршка на унапредувањето и на вештачката интелигенција и на сајбер безбедноста.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
