02.04.2024 Скопје
Геолошкиот водород, познат и како бел, златен или природен водород, е гас под површината на Земјата за кој се смета дека е формиран од реакции на висока температура помеѓу водата и минералите богати со железо.
Истражувачите ширум светот бараат геолошки водород, ресурс кој би можел да му помогне на човештвото да се оддалечи од фосилните горива..
Водородот е клучен елемент во енергетската транзиција кон одржливи извори на енергија, но процесот на неговото производство главно вклучува употреба на фосилни горива како јаглен и природен гас, што создава големи количини на стакленички гасови.
Се разбира, постојат еколошки методи за производство на водород. Зелениот водород се произведува од вишок обновливи извори на енергија користејќи чиста електрична енергија (сончева енергија или енергија на ветер) за електролиза на вода, но овој процес во моментов е поскап од производството на сив водород од природен гас со реформирање на метан.
Во овој контекст, интересот за геолошкиот водород порасна, а сега го бараат во САД, Канада, Австралија, Франција, Албанија, Шпанија, Колумбија и Јужна Кореја.
Тоа го поткрепува и истражувањето објавено во март од консултантската фирма Ристад енерџи, кое покажа дека на крајот на минатата година 40 компании барале природни наоѓалишта на водород, четири пати повеќе отколку во 2020 година.
Геолошкиот водород беше случајно откриен од работниците на канадската компанија Хидрома уште во 1987 година во западноафриканската земја Мали, во мало село на приближно 60 километри од главниот град Бамако. Тие пробиле во земјата во потрага по вода, но наместо тоа пронашле изобилство на многу запалив гас без мирис. Бунарот набрзо бил приклучен и заборавен.
Две децении подоцна, истражувањето на локацијата открило извори на геолошки водород кој сега се користи за напојување на селото Буракебугу во Мали.
Минатата година, истражувачите во североисточната француска провинција Лорен го открија она што е веројатно најголемото наоѓалиште на природен водород во светот досега, откритие што дополнително ги охрабри луѓето да го разгледаат потенцијалот на водородот во контекст на транзицијата на чиста енергија.
„Природниот водород генерира многу возбуда, но малку е неизвесно да се зборува за неговиот потенцијал бидејќи ниту еден од овие проекти не започна со производство и екстракција на водород – освен оној во Мали“, рече Мин Хои Ле, раководител на истражување за водород во Ристад енергија.
Тој додаде дека сè уште има „многу прашалници околу целата приказна за природен водород“, но се чини дека идејата може да има одредена влечна сила.
„Понекогаш сакаме да трчаме пред да можеме да одиме“, вели Ана Марија Јалер-Макаревич, енергетски аналитичар во Институтот за енергетска економија и финансиски анализи (IEEFA), нагласувајќи дека прво треба да најдеме начин да го замениме сивиот водород со зелен.
Исто така, група академици, научници и инженери собрани во Коалицијата за наука за водород неодамна на својот блог истакнаа дека геолошките откритија на водород моментално го снабдуваат светот со помалку дневна енергија од една турбина на ветер.
„И покрај неодамнешните откритија од висок профил од Франција до Албанија, единствениот документиран бунар за производство на водород во светот е во Мали и произведува речиси чист водород од плиток резервоар со многу ниска стапка од околу пет до 50 тони годишно. Ова е еквивалентно на 0,3 до три барели нафта дневно – излезна моќност помала од една десетина од средна ветерна турбина“, нагласи геостратегот и енергетски консултант д-р Арноут Евертс.
Тој го коментираше и потенцијалот на локацијата со највисок измерен проток на бел водород до сега.
„Со околу 200 тони водород годишно, проценетата стапка на проток на албанската локација е само 1/350 од она што би го барала една типична челичарница која троши 70 илјади тони водород годишно“, објасни Евертс.
Понатаму, експертите собрани во Коалицијата за наука за водород изразија загриженост за животната средина поради процесот на геолошка екстракција на водород, предизвикувачки транспорт и дистрибуција, што значи дека гасот најверојатно нема да се најде таму каде што е најпотребен, сметаат тие.
„Имајќи ги предвид досегашните наоди, изгледите за откривање на геолошки водород што би можело да се извлече во количини споредливи со големите наоѓалишта на природен гас изгледаат прилично скромни“, заклучуваат тие.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
