19.04.2024 Скопје
Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, оцени дека нема напредок на полето на формирање на Заедницата на српските општини (ЗСУ) на северот на Косово и Метохија, и покрај дипломатскиот притисок врз привремените власти во Приштина.
Во редовниот шестмесечен извештај за работата на УНМИК, тој наведе дека и покрај одреден напредок во спроведувањето на договорите постигнати со посредство на ЕУ, тензиите меѓу Белград и Приштина се зголемени, како и дека безбедносната ситуација на северот на Косово останува „чувствително“.
ОН наведоа дека во извештајот за периодот од 19 септември 2023 до 15 март 2024 година, за кој треба да се расправа на седницата на Советот за безбедност на ОН во понеделник, на 22 април, Гутереш изразил загриженост за примената на новите прописи за плати во сообраќајот што, како што наведе, влијаеше на економските и социјалните права на Србите и другите немнозински заедници, особено на најранливите.
Генералниот секретар на ОН наведува дека декретот на таканаречената централна банка во Приштина, со кој од 1 февруари еврото е единствена валута за готовински трансакции, „дополнително ги заострува односите меѓу двете страни“.
Гутереш повика на итна дискусија за отворените прашања во рамките на дијалогот Белград-Приштина со посредство на ЕУ, со цел да се обезбедат правата на сите засегнати заедници и да се заштитат најранливите групи.
Покрај тоа, Гутереш ги повика страните да ја потврдат својата посветеност на Дијалогот и целосно да ги спроведат постоечките договори, истакнувајќи дека двете страни треба да имаат „отворен и инклузивен пристап“.
Истакнувајќи дека се поднесени петиции за импичмент на градоначалници во четири општини на северот на Косово и Метохија, Гутереш ја истакна важноста од одржување на навремено локалните избори во овие општини, со учество на Србите, „со цел да се намалат тензиите и оди напред“.
„Инклузивноста на изборите и нивното спроведување во безбедна и мирна средина се од клучно значење за формирање општински институции кои ги претставуваат локалните заедници“, се наведува во извештајот.
Гутереш го поздрави напредокот постигнат до крајот на 2023 година во имплементацијата на договорот постигнат со помош на ЕУ, вклучително и спроведувањето на енергетскиот патоказ и царинскиот договор и реципрочното обезбедување на слобода на движење на возилата.
„Постојаниот конструктивен ангажман со цел да се обезбеди континуирано спроведување останува апсолутно неопходно за да се спречи каква било повторна ескалација на тензиите и обновување на конфликтот“, рече Гутереш.
Во извештајот, во кој е детализирана хронологијата на настаните во шестмесечниот период, меѓу другото се споменуваат настаните во Бањска, презентацијата на предлог-статутот за формирање на ЗСО, вонредната седница на Советот за безбедност на ОН што се одржа откако Приштина го усвои указот за забрана на динарот и собирање потписи за смена на градоначалникот на северот на Косово и Метохија.
Гутереш најостро го осуди, како што наведе, сериозниот безбедносен инцидент на 24 септември во Бањска, кој доведе до трагична загуба на животи и повика на завршување на истрагата и „несоодветно изведување на сторителите пред лицето на правдата“.
Генералниот секретар повтори дека просториите и имотот на ОН не треба да бидат цел на упади и ги повика надлежните органи во Приштина да му дадат поддршка на УНМИК во враќањето на целосниот и непречен пристап до неговите простории на северот на српската покраина.
Тој ја поздрави волјата на привремените институции во Приштина за спроведување на одлуката на Уставниот суд за имотот на манастирот Високи Дечани, оценувајќи ја како чекор кон зајакнување на довербата меѓу сите заедници.
Во извештајот се посочува дека спроведувањето на владеењето на правото, вклучително и дејствијата поврзани со експропријација на земјиштето, треба да се спроведе во строга согласност со законската рамка и меѓународните стандарди.
Генералниот секретар го поздрави првиот состанок на Работната група за исчезнати лица одржан на 31 јануари и ги повика двете страни да продолжат со нивниот ангажман со цел да се постигне напредок по ова важно прашање, во согласност со Декларацијата за исчезнати лица усвоена со посредство на ЕУ, која беше прифатена од двете страни.
Гутереш ја пофали Мисијата за „приоритизацијата на градењето доверба и ангажирањето во зајакнувањето на интеракциите меѓу заедницата во услови на зголемени тензии документирани во извештајот“.
Тој понатаму наведува дека приоритети на мисијата остануваат унапредувањето на безбедноста, стабилноста и почитувањето на човековите права на Косово и Метохија и во регионот и дека УНМИК во остварувањето на своите цели продолжува со конструктивниот ангажман со Приштина и Белград, сите заедници на Косово и Метохија и регионални и меѓународни актери.
Седницата на Советот за безбедност на ОН, на која треба да се разгледа извештајот на генералниот секретар, според планот објавен на веб-страницата на ОН, треба да се одржи во понеделник на 22 април наутро по локално време или попладне по средноевропско време.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
