04.04.2024 Скопје
Со секој нов напад врз Иран или неговите војници и офицери на Блискиот Исток, се поставува истото прашање – дали е ова последната капка?
Таков е случајот и со последниот израелски воздушен напад врз иранскиот конзулат во Дамаск, во кој загинаа најмалку 13 лица, меѓу кои и бригадниот генерал на Револуционерната гарда на Иран (ИРГЦ) Мохамад Реза Захеди и неговиот заменик, генералот Мохамад Хади Хајриахими.
Иако Иран не посочи како ќе одговори, во игра се неколку сценарија: од нови напади врз американски бази од силите лојални на Техеран, до неверојатна, но катастрофална ескалација во форма на реципрочен напад врз Израел, кој има нуклеарно оружје и е веќе се бори на два фронта.
ИРГЦ ја призна загубата на високи офицери, а Захеди е водач на силите Кудс во рамките на гардата во Либан и Сирија од 2016 година.
Според Сириската опсерваторија за човекови права, која е поврзана со британските разузнавачки служби, во нападот всушност загинале 11 лица, меѓу кои осум Иранци, двајца Сиријци и еден Либанец.
Како и во претходните напади, вклучувајќи го и терористичкиот напад во Керман на 3-ти јануари за време на годишнината од убиството на познатиот водач на ИРГЦ, генерал Касем ал Сулејмани, во кој загинаа околу 100 луѓе, Иран се закани со одмазда и го впери прстот во Тел Авив.
Техеран рече дека одговорот ќе биде „решителен“, а Хосеин Амирабдолахиан, иранскиот министер за надворешни работи, го опиша нападот како „прекршување на меѓународните обврски и конвенции“.
Врховниот водач на Иран, ајатолахот Али Хамнеи рече дека Израел ќе биде казнет за нападот.
„Злобниот ционистички режим ќе го казни нашиот храбар народ. Ќе ги натераме да жалат за ова и за други злосторства“, рече Хамнеи.
Насер Канани, портпарол на иранското Министерство за надворешни работи, рече дека Техеран има право да преземе реципрочни мерки по нападот на конзулатот.
Првиот чекор на Техеран е апел до меѓународната заедница преку Обединетите нации. Русија побара отворена седница на Советот за безбедност.
Во писмото од постојаната мисија на Иран во ОН, упатено до генералниот секретар на Светската организација и претседавачот на Советот за безбедност, се наведува дека нападите се „флагрантно кршење на Повелбата на Обединетите нации, меѓународното право и основен принцип на неповредливост на дипломатско-конзуларните простории“.
На меѓународното право се повикува и Сирија, чиј шеф на дипломатијата, Фајсал Мекдад, рече дека воздушниот напад е сериозно кршење на меѓународните прописи, особено на Виенската конвенција за дипломатски односи од 1961 година.
За разлика од нападот врз позициите на гардата во Сирија, конзулатите според меѓународното право се суверена територија на една држава, како амбасадите, па Израел овојпат ја нападна иранската територија.
Тоа не беше случај дури и кога Американците го убија Сулејмани на територијата на Ирак во 2020 година, а потоа Техеран се одмазди со „симболични“ ракетни напади врз американските бази во кои немаше жртви.
Ова е главната причина зошто многу аналитичари се загрижени за ескалацијата на конфликтот, особено ако Иран конкретно, а не симболично, возврати со своите хиперсонични ракети.
„Настаните во Дамаск сугерираат дека Израелците го протераа Али Хамнеи во ќош. Врховниот лидер на Иран е засрамен пред својата преторијанска гарда, а силите Кудс ќе им биде тешко да ја оправдаат неодлучноста на Хамнеи пред сојузниците во регионот“, напиша на социјалната мрежа Икс иранскиот политички аналитичар Мохамед Али Шабани.
Како едно од можните сценарија за одмазда се споменува зголемувањето на бројот на напади на проиранските милиции, особено врз американските војници на целиот Блиски Исток.
„Можеме да видиме зголемување или продолжување на нападите на ирачките и сириските милиции против американските војници. Тоа би значело дека израелскиот напад врз Иран всушност става мета на грбот на американските трупи на Блискиот Исток“, изјави Трита Парси, извршен потпретседател. од Институтот за отчетност Квинси.
Тоа веќе беше случај како резултат на избувнувањето на војната во Газа, а барањето на милитантите беше прекин на огнот. Силите поддржани од Иран во Ирак и Сирија извршија десетици напади врз позиции на американската војска.
Во јануари, тројца американски војници беа убиени во напад со беспилотно летало врз американска база во Јордан, во близина на границата со Сирија.
Одмаздата на САД беа напади врз десетици цели поврзани со Иран на територијата на Ирак и Сирија. Тогаш на сцената стапија јеменските Хути со серија напади врз трговските бродови кои минуваат низ Црвеното Море до Суецкиот канал, една од главните артерии на глобалната трговија.
„Многу е јасно дека овие ескалации на ирачките милиции поддржани од Иран, без сомнение, доаѓаат како одговор на она што се случува во Газа“, додаде Парси.
Многу важен сојузник на Иран е либанското движење Хезболах, кое по нападот на Хамас на 7 октомври минатата година и одмаздата на Израел во Газа, влезе во ограничен конфликт со израелските војници и го принуди Тел Авив да ги евакуира населбите долж северната граница.
Без оглед на се пожестоката размена на оган, Хезболах не влезе во тотален конфликт и не го нападна северот на Израел, туку се обидува да им нанесе удари на Израелците со тоа што де факто им одзеде дел од територијата што тие не можат да ја заштитат од ракетни напади. принудувајќи ги да задржат голем број војници на границата и ги спречува да демобилизираат војници.
Отсуството на мобилизирана работна сила предизвикува и загуби за израелската економија.
Израел би сакал да го реши тој проблем со напад на Либан и туркање на Хезболах преку реката Латани, но слични напори завршија неславно во Тел Авив во 2006 година, кога беа принудени да се повлечат.
Овој пат Хезболах има многу поголем арсенал на оружје и искуство од војната во Сирија, каде што се бореа на страната на владините трупи, заедно со руските и иранските сили.
Сегашната ситуација не е поволна за Израел, но за напад на Либан би биле потребни уште повеќе ресурси, кои Американците некако би требало да ги обезбедат, отколку војна со Хамас.
Затоа, Хезболах и Тел Авив се во „ќорсокак“, каде ниту една страна не е подготвена да ескалира, како што беше потврдено од пораката на лидерот на Хезболах Хасан ал-Насрала до иранскиот генерал Есмаил Кани од силите Кудс дека либанската милиција не сака да го привлече Иран во конфликтот.
Тој за време на состанокот во февруари рече дека „ова е нивна борба“.
Иран и Хезболах се свесни за тоа колку сериозни би биле опасностите од поширока војна во Либан, вклучително и опасноста таа да се прошири и да доведе до напади врз иранските нуклеарни постројки.
Се чини дека деескалацијата е можна само доколку Израел престане да ја бомбардира Газа, но се чини дека во моментов нема волја да го стори тоа. Дури и тоа не гарантира примирје со Хезболах бидејќи израелските трупи од Газа би можеле да бидат искористени за офанзива, додека Хезболах би можел да продолжи да истрелува ракети.
Друг фактор е самата Сирија, во чиј главен град е уништен конзулатот и која исто така не сака со полна сила да му возврати на Тел Авив, плашејќи се од американска одмазда. Речиси од почетокот на војната беше цел на израелски удари, првично артилериски, а подоцна и воздушни.
Вашингтон, за време на претседателот Барак Обама, му се закани на Дамаск со воена интервенција во случај да ја премине „црвената линија“ за употреба на биолошко и хемиско оружје, а подоцна се предомисли.
Исто така, во 2018 година, под претседателот Доналд Трамп, САД извршија „симболични“ ракетни напади заедно со сојузниците од НАТО.
Имајќи предвид дека руската база се наоѓа во Тартус и дека Москва не сака да влезе во војна со САД и Израел за Сирија, претседателот Башар ал Асад не реагираше поостро на нападите на Израел.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
