04.04.2024 Скопје
Речиси е сигурно дека Генералното собрание на Обединетите нации ќе ја разгледа „резолуцијата за геноцидот во Сребреница“, но прашање е дали ќе има доволно гласови за усвојување на ваква резолуција, која не е обврзувачка.
Расправата за резолуцијата треба да се одржи на 24 април, во рамките на точката „Превенција на вооружени конфликти“, а доколку оценуваме по пишувањето на медиумите, резолуцијата ќе ја предложат Германија и Руанда.
Постапката за евентуално усвојување на резолуцијата не е едноставна. Според правилата на ОН, секоја земја-членка на ОН може да предложи точка на дневниот ред за која ќе се разговара. Кворумот за работа е една третина од членовите, а половина е потребна за донесување одлуки, меѓутоа, Генералното собрание на ОН може да утврди дека резолуцијата претставува важно прашање, или поточно, земја-членка може да побара можната резолуција за Сребреница да се решава со двотретинско мнозинство. Тоа барање во овој случај на некоја од земјите е извесно, а кога ќе биде предложено за него одлучува Генералното собрание на ОН со просто мнозинство, односно дали за усвојување ќе бидат потребни две третини или „само“ половина од гласовите. И во двата случаи ставот на Србија и Република Српска, кои најмногу ќе ги „погоди“ евентуалното усвојување на резолуцијата за Сребреница, не е сјајна, а за ова неодамна зборуваше и Александар Вучиќ, претседателот на Србија.
„Тој акт нема обврзувачка правна сила.Треба да соберат 2/3 и да пресметаат дека ќе имаат 27 гласа од членките на ЕУ, затоа Србите мора да имаат 14 кои ќе бидат против, не воздржани, туку против. Многу комплицирано со минимална перспектива, но наше е да ја покажеме нашата желба и да се избориме за вистината“, изјави Вучиќ.
Она што сигурно ќе се случи е голем број воздржани, а со оглед на тоа што резолуцијата формално-правно ќе ја предложат Германија и Руанда, кои го преживеаја геноцидот, огромното мнозинство од „западниот свет“ и исламските земји ќе ја поддржат, така што на Србија и на Република Србија и останува да ги бара „своите“ гласови од другата страна, односно во „помалку важни“ земји, кои во овој случај имаат иста тежина на гласовите.
Вучиќ рече и дека по усвојувањето на резолуцијата за Сребреница може да се очекуваат барања за воени репарации, но адвокатите со кои разговаравме велат дека тоа не е можно, а тоа е затоа што таквите резолуции не се правно обврзувачки и немаат иста сила како оние усвоени на седниците.на Советот за безбедност на ОН.
„Резолуциите на Генералното собрание на ОН не се правно обврзувачки и не резултираат со обврска за државата да донесе некој од сопствените закони или да го измени својот устав. Исто така, врз основа на тие резолуции не може да се додели никаков надомест на никого.Затоа судот нема право да досуди надомест на штета со пресуда и да се повика на решението за ваква одлука.Доколку го сторил тоа, ваквата пресуда би требало да биде поништена по жалба, бидејќи нема основа во закон, бидејќи резолуцијата на Генералното собрание на ОН не е дел од правниот поредок на државата, ниту е закон“, рече Милан Благојевиќ, професор по уставно право.
Иако евентуалната резолуција можеби нема да има финансиски последици за Србија и Република Српска, со оглед на нејзината содржина, политичката, моралната, па дури и психолошката тежина на таквата резолуција ќе биде повеќе од очигледна.
За потсетување, Велика Британија уште во 2015 година предложи предлог-резолуција за Сребреница во Советот за безбедност, но поради гласањето против Русија таа резолуција не беше усвоена. Подоцна имаше повеќе обиди за усвојување и делегирање на резолуцијата до институциите на ОН, но безуспешно.
Резолуцијата бара Сребреница да биде вклучена во учебниците. Некои медиуми веќе имаат добиено дел од резолуцијата за Сребреница, а како што наведуваат клучните точки се 11 јули да биде прогласен за меѓународен ден на размислување и сеќавање на геноцидот во Сребреница, па тој датум секоја година да се слави во сите земји. Резолуцијата, исто така, бара да се осуди секое негирање на геноцидот во Сребреница и земјите-членки „да ги зачуваат утврдените факти преку нивните образовни системи преку развивање соодветни програми“. Исто така, една од точките ги осудува акциите со кои се величат лицата осудени за воени злосторства и злосторства против човештвото и геноцид во Сребреница.
Во резолуцијата се нагласува важноста на завршување на процесот на пронаоѓање и идентификување на преостанатите жртви на геноцидот во Сребреница, обезбедување на достоинствен погреб, а од генералниот секретар на ОН се бара да воспостави информативна програма наречена „Геноцид во Сребреница и ОН“.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
