04.03.2024 Скопје
Според експертите, на Република Српска и се заканува опасност да стане земја на стари луѓе, но и земја на странци, а тоа го поткрепува и фактот што секој четврти жител на Српска има над 65 години.
Имено, социологот Владимир Васиќ истакна дека Српска поради големиот увоз на евтина работна сила станува земја на странци, но и земја на стари лица, бидејќи одовде заминуваат голем број млади, т.е. како што вели, младите заминуваат од овде во најрепродуктивниот период, бидејќи тука не гледаат иднина.
Како што рече, надлежните, според него, доцнеле со мерките за поддршка.
„Има некои аспирации на властите за подобрување на состојбата, но мислам дека е доцна, бидејќи долги години ништо не е направено по ова прашање, односно долги години се деградирани помалите месни заедници“, рече Васиќ.
„Мислам дека за овие проблеми се потребни системски решенија. Кога зборуваме за младите и нивниот брак, односно зошто не стапуваат во брак и немаат деца, причината е тешката економска состојба, односно неможноста да се да работат, но не е занемарлива и улогата на безбедноста во општеството, кога постојано се враќаме на некоја ретроградна политика, а потоа добар дел од младите одлучуваат да ја напуштат оваа земја, а тоа веднаш се однесува на демографската структура“, рече Васиќ.
Како што рече, добра мерка би била зајакнувањето на локалните заедници.
„Мислам дека една од добрите мерки секако би била зајакнувањето на локалните заедници, односно граѓаните да почнат да се враќаат на село. Целосно ги испразнивме ливадите и пасиштата, тој ресурс не го користиме никако, т.е. не го користат селото и неговиот потенцијал“, рече Васиќ и додаде дека е сменет вредносниот систем на младите, односно дека градот е на прво место за нив, а, како што вели Васиќ, селата се претходници на градовите.
Како што рече, не можеме да очекуваме некоја мерка да се случи преку ноќ, со една или две одлуки на Владата, но мора да имаме политика на континуитет за да постигнеме одредени резултати.
Драшко Маринковиќ, професор на Природно-математичкиот факултет во Бања Лука, кој неодамна одржа предавање на тема „Демографска слика на Република Српска – ситуација и перспективи“, изјави дека грижата за населението и поддршката за нејзиното обновување е прва задача на секоја држава.
„Сите биолошки и општествени науки се занимаваат со изнаоѓање решенија и прилагодување на забрзаните демографски промени, а сите развиени земји во светот бараат политички одговори. Претходните истражувања и демографските анализи укажуваат дека обемот на раѓања е намален, постојаното зголемување на смртноста поради до стареењето на населението и иселувањето на работоспособното и на плодното население се незапирливи процеси во Република Српска“, рече Маринковиќ, додавајќи дека идното намалување на стапката на фертилитет и зголемувањето на вкупното стареење на населението сè повеќе ќе ги комплицира демографските структури.
„Сериозноста на демографските движења со кои се соочуваме доведува до реакција на надлежните органи и институции, кои се обидуваат да постигнат најдобар резултат со краткорочни мерки, што не е лесно, бидејќи се потребни сеопфатни мерки преку вклучување на сите власти и институции, а не поединечни мерки. Владата на Република Српска во изминатиот период презеде низа мерки и активности за подобрување на демографската слика. Со оглед на тоа што причините за оваа појава се повеќекратни, а тоа е прашање на долгорочни процеси, а позитивните резултати се постигнуваат многу бавно, тоа претставува долгорочна и упорна работа на сите полиња. Вработувањето на двајцата родители и решавањето на станбените проблеми може да го стабилизира семејството и да придонесе за позитивен демографски развој“, рече Маринковиќ.
Како што рече, иако некои мерки на пронаталната популациска политика се скапи и нема брзо да ги дадат очекуваните ефекти, инвестирањето во демографската иднина е економски најпрофитабилната инвестиција на долг рок.
„Секое општество мора да издвојува дополнителни средства за детски додаток, за поединци да се одлучат да основаат семејство и со тоа да имаат повеќе деца. Стратешката одлука треба да биде систематизирање на постоечките мерки од материјална природа и воведување нови мерки во доменот на јавните услуги кој би покрил дел од економскиот товар на воспитувањето на децата. Со решавање на егзистенцијални прашања, како вработување и домување, се зголемува можноста за остварување на демографските цели“, рече Маринковиќ.
Според него, особено важна улога во иднина ќе има иселувањето на населението, што влијае на целокупната депопулација.
„Врз основа на сегашните репродуктивни норми може да се очекува големо намалување на потенцијалниот репродуктивен капацитет. Според проекцијата, бројот на женски плодни контингенти ќе се намали за 18 проценти до 2033 година, а за уште 24 проценти до 2050 година. Овој пад е најмногу определено со природна динамика, односно ниска репродукција на почетокот на 21 век“, заклучува тој.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
