06.03.2024 Скопје
Дали при апсењето на левичарската терористка на РАФ Данијела Клета била користена вештачка интелигенција, односно програма за препознавање лица? И зошто многумина во Германија сега се загрижени за тоа?
Мајкл Колборн беше повеќе од изненаден кога на неговиот екран почнаа да се појавуваат првите резултати по само пет до десет минути. Целосната потрага заврши за половина час.
Колборн е истражувач во глобалната мрежа „Bellingcat“ со седиште во Амстердам. Тој води проект за десничарските екстремисти во Европа. За авторите на подкастот „Легија“, кој се емитува на германскиот јавен сервис РББ, минатата есен го истражуваше случајот со Данијела Клета.
Таа денес има 65 години, а била член на т.н. од третата генерација на „Фракцијата на Црвената армија“ (РАФ). Ја бараа 30 години. Таа беше уапсена од полицијата на Долна Саксонија минатиот понеделник, на 26 февруари, во Берлин. Малку подоцна во нејзиниот стан била пронајдена и муниција.
„Не и дадов никакви информации на полицијата. И не сум единствениот што го побара тоа“, изјави Колборн.
Вистина е дека во последните години имаше неколку обиди да се влезе во трага на Данијела Клета. Во ноември минатата година, истражителите, по дојава, го следеле нејзиниот стан во Берлин. Во исто време, новинарите од подкастот „Легија“ ја бараа Клета, а во октомври побараа од Колборн да ги анализира фотографиите од 2017 година на кои наводно се гледа Клета.
Колборн користел вештачка интелигенција за пребарување, односно програма која го споредува лицето на фотографијата со фотографии на Интернет, пред се на социјалните мрежи.
„Целиот процес траеше околу 30 минути. Значи, од потрагата по лицето на Данијела Клета, до хипотезата дека фотографиите на една постара жена се направени во бразилски културен центар, најверојатно фотографии на Данијела Клета“, вели Колборн.
За да биде сигурен, тој ги проверил резултатите со помош на друга програма.
„Според софтверот, на двете слики беше истата личност. Мислев дека резултатот е веројатен и им го кажав тоа на новинарите на подкастот. Им препорачав да го следат тоа водство“, истакна тој.
Една од програмите што ги користеше Колборн се вика „PimEyes“. Достапен е за секого, а за него вели дека платил само 30 евра. Програмата користи вештачка интелигенција за да најде врски помеѓу различни фотографии на Интернет и на тој начин да ги следи луѓето на различни слики. Доколку фотографијата е јавно достапна, „PimEyes“ може да ја прочита и анализира.
Тој старт-ап е основан во 2017 година во Полска, а денес е во сопственост на компанија од Дубаи. Поради своите нетранспарентни деловни практики и контроверзното ракување со заштитата на податоците, „PimEyes“ постојано беше критикуван, а против компанијата дури беа покренати и кривични постапки во Баден-Виртемберг на крајот на 2022 година.
Ова не е првпат користењето на софтверот за препознавање лица да се најде на насловните страници. Последниот случај е од есента минатата година, кога сметката на TikTok привлече внимание откако постави снимки од концертите на Тејлор Свифт во таква програма и идентификуваше кои се посетителите на концертот. Го гледаа милиони корисници на таа мрежа.
Добрите и лошите страни на користење на контроверзен софтвер
Се поставува прашањето како Мајкл Колборн, човек кој не го знае ни германскиот јазик, за половина час успеал да пронајде жена терорист, а германската полиција не за 30 години? Односно, зошто полицијата не користела ваква програма во потрагата по Данијела Клете?
Затоа што се попречени со законот за заштита на личните податоци.
„Програмите што ги користат новинарите и истражувачите полицијата може да ги користи само во ограничен обем или под посебни услови“, објаснува Даниела Беренс, министерка за внатрешни работи на Долна Саксонија.
Истовремено, таа нагласува дека полицијата самостојно и влегла во трага на Данијела Клета, дека „успехот на потрагата нема врска со истражувањето на подкастот“.
Министерката Беренс (СПД), исто така, вели: „Долго време се залагам да им обезбедиме на нашите безбедносни агенции посовремени методи на надзор, да овозможиме употреба на вештачка интелигенција и да ги вооружиме со овластувања кои се компатибилни со владеењето на правото и слободен општествен поредок“.
Со неа се согласува и претседателот на Федералниот полициски синдикат, Јохен Копелке.
„Не ни е јасно зошто полицијата не смее да користи ваков корисен софтвер во ерата на вештачката интелигенција, автоматизацијата и дигитализацијата“, рече Копелке и посочи дека полицијата во другите, соседни земји на ЕУ веќе постигнала голем напредок во овој поглед.
Тој вели дека е за технологијата за препознавање лице да се користи на железнички станици, аеродроми и фудбалски стадиони.
Безбедноста е поважна од приватноста
Се огласи и опозицијата. Александар Тром од редовите на Христијанско-демократската унија (ЦДУ) рече дека владејачката коалиција „конечно мора да престане да не им верува на нашите полицајци и мора да ги опреми со вештините што се неопходни во 21 век“.
Пратеникот на владејачките либерали (ФДП), Константин Куле, сепак, смета дека употребата на софтверот за препознавање лица од страна на полицијата е „многу проблематична“.
„Граѓаните мора да можат да се движат на јавен простор без да бидат идентификувани на секој чекор“, вели тој.
Орвеловата 1984 година?
Истражувачот Михаел Колбурн смета дека во секој случај е неопходна социјална дебата за тоа дали и како да се користат такви програми.
„Мислам дека органите на редот не треба да поставуваат камери во стилот на Орвелови „1984“ и да користат софтвер за препознавање лица насекаде. Тоа би било страшно. Но, мислам дека полицијата треба повеќе да се запознае со дигиталните технологии“.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
