18.03.2024 Скопје
Пред само две години, малата централноамериканска земја Ел Салвадор беше земја со најголема стапка на убиства не на континентот, туку во светот. А, потоа на власт дојде Наџиб Букеле (42), харизматичен претседател кој на прв поглед повеќе личи на ѕвезда од латинска сапуница отколку на сериозен политичар. Во неговиот случај, изгледот дефинитивно нè измами.
Тој покажа дека е мртов сериозен кога дојде на власт, кога со еден претседателски декрет во март 2022 година испрати 75.000 криминалци во затвор, практично чистејќи ги улиците на Салвадор, кои дотогаш наликуваа на воена зона. За да има каде да смести толку криминалци, изградил цел комплекс затвори.
Денес, оваа земја, која се наоѓа на „рутата на дрогата“ меѓу Јужна Америка и САД, има најмал процент на криминал и убиства на целиот континент, а нејзиниот претседател, кој го нарекуваат „најкул диктатор на светот“, во неодамнешното обраќање до нацијата по победата на претседателските избори, тој рече дека „сите се безбедни“ во Ел Салвадор.
Што воопшто не е далеку од вистината. Бидејќи стапката на убиства, која го достигна својот врв во 2015 година од 106 на 100.000 жители, падна на 2,4 во 2023 година. Во меѓувреме, само околу 7.000 затвореници беа ослободени од затвор, додека останатите беа сместени во мрежа на затвори со висока безбедност, каде што се „станарите“ тотално отсечени од остатокот од светот.
Поради ваквиот третман на затворениците протестираа речиси сите бели светски организации кои се занимаваат со заштита на човековите права, но без особен успех.
И зошто, кога според последните истражувања на јавното мислење, неговата популарност скокна на речиси 90%, во земја која пред неговиот мандат практично беше управувана од криминални картели, меѓу кои и озлогласените банди „МС-13“ и „18-та улица“.
„Ќе продолжиме да ги разбиваме криминалните структури. Оваа територија сега целосно и припаѓа на државата Ел Салвадор, што значи дека паралелниот криминален свет повеќе не постои“, соопшти неговиот кабинет.
Пред да се кандидира за претседател, Наџиб Букеле беше градоначалник на главниот град Сан Салвадор, каде исто така доста успешно го расчистуваше криминалот. Кога тој беше избран за претседател во 2019 година, криминалните групи сè уште контролираа 80 отсто од земјата. А потоа, во март 2022 година, двете гореспоменатите банди извршија дури 62 убиства во еден ден, а Букеле го убеди Конгресот да му даде извонредни овластувања.
Во меѓувреме, Конгресот ги продолжи овластувањата на претседателот 21 пати бидејќи стапката на убиства опадна. Ова резултираше со тоа што Ел Салвадор стана земја со најголема стапка на апсење во светот, при што групите за човекови права пријавија дури 190 смртни случаи и над 5.000 случаи на злоупотреба и полициска бруталност.
„Некои апсења беа засновани само на поединци кои имаат тетоважи или претходни криминални досиеја или живееле во област контролирана од банди“, напиша Амнести интернешенел во својот извештај за Ел Салвадор од 2023 година.
Илјадници луѓе беа неправедно обвинети, а судењата, кои беа експресни, понекогаш се организираа за стотици обвинети одеднаш.
Многу од нив се сместени во терористичкиот комплекс CECOT отворен во јануари 2023 година, кој критичарите го споредуваат со концентрационен логор. Во тој затвор повеќе од 100 затвореници делат една ќелија, секој со само два тоалета. Секој има нешто помалку од еден квадратен метар за живеење и спиење.
„Никогаш повеќе нема да ја напуштат ќелијата. Ова ќе ги спречи да комуницираат со знаци. Ќе бидат затворени во темница со своите другари од друга банда“, напиша Букеле на социјалната мрежа Х, откако објави фотографии од тетовирана, речиси гола банда членови.
Секој контакт со надворешниот свет е прекинат. Блокаторите ги исклучуваат сите телефонски сигнали. Затворениците ги напуштаат ќелиите само за сослушувања кои се спроведуваат со видео повик.
Во затворот работат повеќе од 800 чувари, а на фотографиите, кои често ги објавува владата, се прикажани затвореници со врзани раце зад грб, принудени да стојат или да седат со главите на грбот на затворениците пред нив.
Проблемот со бандите и картелите во Ел Салвадор датира од граѓанската војна во 1980-тите. Кога бегалците побегнаа од Латинска Америка во САД, на улиците на Лос Анџелес се формираа бандите MS-13 и 18th Street. Кога војната заврши, тие се вратија во Ел Салвадор. Со себе го донесоа своето ривалство и насилство.
Сега се смета дека „18th Street“ има околу 65.000 членови низ целиот свет, додека „MS-13“ има меѓу 50.000 и 70.000. Како што растеле, така растело и нивното влијание.
Илјадници членови од двата табора се бореа и загинаа за титулата најмоќна банда во Централна Америка, профитирајќи од злосторства како што се трговија со луѓе и дрога, изнуда, перење пари, изнуда и киднапирање.
Букеле пред две години прогласи вонредна состојба која требаше да трае 30 дена, која трае до денес и нема индиции дека ќе биде укината. Обичните граѓани не протестираат поради тоа. Напротив, неговата популарност продолжува да расте и одамна ги премина границите на Ел Салвадор.
„Латинобарометар“, компанија за истражување на јавното мислење во земјите од Латинска Америка, никогаш не забележала толкава поддршка за претседател во регионот како што е сега за Букеле. Во сите дваесет латински земји, Букеле е најпопуларната личност во регионот.
Наџиб Армандо Букеле Ортез е роден на 24 јули 1981 година во Сан Салвадор. Неговите баба и дедо биле палестински христијани од Ерусалим и Витлеем. Неговата баба по мајка била католик, а дедото по мајка православен.
Букеле потекнува од богато семејство. Својата прва компанија ја основал на 18 години и го презел семејниот бизнис, а подоцна ги завршил студиите по право. Тој е сопственик на Јамаха Моторс Ел Салвадор, компанија која продава и дистрибуира производи на Јамаха. Бил и директор и претседател на маркетинг агенција.
Тој е првиот претседател од 1984 година кој не беше избран за кандидат на една од двете главни политички партии во земјата. На изборите се кандидираше како независен кандидат, а по добивањето на мандатот основаше своја партија Нови идеи.
Букеле го прогласи Биткоинот за законско средство за плаќање во Ел Салвадор во 2021 година. Неговата администрација создаде политики за промовирање на употребата на Биткоин, како што е развојот на паричниците Chivo, проширувањето на банкоматите на Биткоин и започна со планови за изградба на град Биткоин кој се напојува со геотермална енергија од вулкан во Ел Салвадор.
Неговата одлука да се кандидира за втор мандат на претседателските избори во 2024 година наиде на критики бидејќи реизборот на претседател е забранет според Уставот на Салвадор. Но, кога ќе добиете 85% од гласовите, како што тоа го направи Букеле на 4 февруари 2024 година, тогаш противниците брзо замираат.
Феноменот Букеле се прошири како поплава низ Латинска Америка, а „букелаизмот“ стана стил на владеење што сега го практикуваат други.
Претседателот на соседниот Хондурас објави план за претворање на далечниот ненаселен карипски остров Сиснес во еден вид „Гол остров“ каде, без можност за комуникација со остатокот од светот, илјадници членови на разбојнички банди, како и обични криминалци, ќе бидат затворени.
Владата на Хондурас се одлучи на овој потег по крвопролевањето во женски затвор во близина на главниот град Тегусигалпа, во кој загинаа 46 затвореници. По четири дена, во серија напади на северот на земјата, загинаа уште дваесет луѓе.
Тогаш Ксиомера Кастро реши да се справи со насилството како што тоа го прави Наџиб Букеле.
Новата аргентинска политичка ѕвезда, ултрадесничарот Хавиер Мајли, кој освои најмногу гласови на прелиминарните избори и убедливо ги победи кандидатите на најголемите партии, се колне во Трамп и Букеле и ветува дека неговата политика ќе наликува на нивната, но со аргентински шмек.
Тој вели дека образованието и здравството целосно ќе ги препушти на приватниот сектор и дека ќе ги укине социјалните програми „бидејќи само го оптоваруваат буџетот“. Исто така, во стилот на Трамп вети дека секој граѓанин ќе може да поседува оружје и „да се заштити од криминалци“.
Иако десничар, Мајли, според аргентинскиот печат, го испратил својот тим во Ел Салвадор да се консултира со кабинетот на Букеле, кој по сопствено признание е левичар.
Мајли инаку изјави дека климатските промени се „социјалистичка лага“ и дека сексуалното образование е „постмарксистички изум“ пресметан да го уништи семејството.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
