12.03.2024 Скопје
Украинскиот конфликт има значително влијание врз глобалната трговија со оружје. Во својот нов извештај, Стокхолмскиот меѓународен институт за истражување на мирот СИПРИ ги споредува периодите од 2019 до 2023 година со оние од 2014 до 2018 година и констатира бројни, понекогаш драматични промени.
Обемот на глобалната трговија со оружје падна за 3,3 проценти во споредба со 2014 – 2018 година. Но, европскиот увоз на оружје речиси се удвои, главно поради специјалната воена операција на Русија во Украина. Лавовскиот дел од испораките на оружје во Европа, поточно 55 отсто, доаѓа од САД. Тоа е за 20 отсто повеќе отколку во периодот 2014 – 2018 година, што е јасен знак дека Европа стана уште позависна од САД.
Благодарение првенствено на зголемениот извоз во Европа, САД успеаја да го зголемат глобалниот извоз на оружје за 17 проценти. Уделот на САД во меѓународната трговија со оружје, исто така, значително се зголеми од 34 на 42 проценти. Во светот, САД испорача воена опрема на 107 земји, повеќе отколку во кој било претходен период од пет години. И ова ги прави САД светски шампион.
„САД ја проширија својата глобална улога како снабдувач со оружје, ова е важен аспект од нивната надворешна политика“, пишува Метју Џорџ од СИПРИ, истакнувајќи дека ова се случува во време „кога економската и геополитичката доминација на Америка е оспорена од некои економиите кои брзо се развиваат во земјите“.
Не е ни чудо што меѓу европските земји, Украина драстично го зголеми увозот на оружје. Додека во периодот 2014 – 2018 година овој увоз беше скромен, делумно поради тоа што самиот произведуваше многу оружје и едвај беше насочен кон увоз, во периодот 2019 – 2023 година (руската специјална воена операција започна во 2022 година) стана четврти по големина увозник во светот по Индија, Саудиска Арабија и Катар. Постигнат е пораст на вредноста на увозот од околу 6.600 отсто.
И ако се погледне само 2023 година, Украина беше најголемиот увозник на оружје во светот. Во исто време, сепак, треба да се нагласи дека терминот „увозник“ е донекаде погрешен – испораките во Украина не беа првенствено продажба, туку подароци на оружје. Главен снабдувач на оружје за Украина во периодот 2019 – 2023 година биле САД со удел од 39 отсто, потоа Германија (14 отсто) и Полска (13 отсто).
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
