13.02.2024 Скопје
Задолжителниот воен рок се враќа во Хрватска. Во последните неколку години интересот за доброволно служење воен рок драстично опадна, па одговорните најлесното решение за проблемот го гледаат во враќањето на задолжителниот воен рок. Но, како и секаде, постојат исклучоци и причини зошто оваа обврска може да се избегне.
И додека Владите размислуваат за најдобар начин да ја наполнат касарната со регрутирани војници, некои сигурно размислуваат како да ја заобиколат оваа обврска. Нема да одиш во војска ако се докаже дека не си способен за воена служба или имаш некакви морални пречки. Исто како и лекарите кои не сакаат да вршат абортуси од морални причини, секој граѓанин на Република Хрватска има право совесно да приговара да се приклучи на војската бидејќи не сака да пука со пиштол и потенцијално да убие друго човечко суштество во случај на војна.
Правото на приговор на совеста е загарантирано со Уставот на Република Хрватска, кој во член 47 вели дека воената должност и одбраната на земјата е должност на сите способни граѓани. Понатаму се наведува дека приговорот на совеста е дозволен за оние кои, покрај верските или моралните причини, не се подготвени да учествуваат во извршувањето на воените должности во вооружените сили. Овие лица се должни да вршат други должности пропишани со закон.
Во основа, ова значи дека нема целосно да ја избегнете вашата обврска кон државата ако воената служба е „губење на вашето време“ – наместо тоа, морате да ја извршувате цивилната воена служба. Во минатото, до прекинот на задолжителниот воен рок во 2008 година, цивилната служба значеше дека треба да се најде некоја институција каде што ќе го отплатиш долгот кон државата. Опсегот беше широк и се движеше од помош во домовите за запуштени деца и изнемоштени стари лица во домовите за стари лица до копирање хартии и правење кафе во локалната заедница. На пример, министерот за море, транспорт и инфраструктура, Олег Бутковиќ, служел цивилен воен рок во домот за запуштени деца „Браќа Мажураници“ во Нови Винодолски.
Во членот 24 од Законот за одбрана е наведено дека барање за државна служба може да поднесе регрутот од моментот на запишување во воената евиденција до завршувањето на воениот рок. Значи, во секој момент можете да поднесете приговор на совеста до властите и да побарате цивилна служба, без разлика дали тоа е од првото регрутирање во канцеларијата на одбраната или веќе откако сте испратени на воена служба, но сте сфатиле дека оружјето е не е за вас. Уште поконкретни технички детали за цивилната воена служба се дефинирани со Законот за државна служба.
Постојат и посебни категории граѓани кои можат да бидат ослободени од воена служба. Според правилникот за воена евиденција на воениот рок, лицата кои покрај хрватско имаат и друго државјанство и го регулирале прашањето за воениот рок во друга држава, натурализирале хрватски државјани кои исто така го регулирале воениот рок во земјата на потекло, полициски службеници кои работеле најмалку 12 месеци на тоа работно место и поднеле барање за ослободување и свештеник, ѓакон или црковно лице кое поднело барање дека не сака да служи војска.
Од воен рок се ослободува и лице кое е прогласено за неспособно. За зачленување во армијата потребно е да се изврши темелен лекарски преглед при што посебна здравствена комисија ќе ја утврдува способноста за отслужување на воениот рок. При упатување на лекарски преглед, кандидатите и припадниците на вооружените сили се известуваат дека се должни да достават до испитувачот:
- потврда од избраниот лекар за отсуство/постоење на ментални, заразни и хронични заболувања,
- достапна медицинска и немедицинска документација,
- решение за утврден процент на физичка штета/инвалидност, со придружните наоди и мислење.
Ако здравствените проблеми се од мала природа, но сепак се доволно големи за да ве спречат да служите во војска, тогаш сте го постигнале џекпотот, јасно е дали сте еден од оние кои навистина не сакаат да се приклучат на војската или ако сте со премногу заштитнички родител кој е среќен што неговото дете нема да служи воен рок. И многу хрватски политичари не отслужија воен рок поради здравствени проблеми, хрватскиот премиер Андреј Пленковиќ има вродена анемија, Давор Бернардиќ, поранешниот шеф на СДП, ја пропушти војската, како и претседателот на Мост, Божо Петров, поради слаб вид.
Правилникот за утврдување на здравствена способност за воен рок одредува дали вашите здравствени проблеми се причина поради која не можете да одите во војска. Во Правилникот има и листа на болести и поврзани здравствени проблеми за кои може да се прогласите за неподобни за војска. Воените отпусни документи никогаш не се дистрибуираа лесно, а вообичаено беше дека дури и со сериозни здравствени проблеми, добивате само одложување на службата додека не се подобри вашата здравствена состојба.
Нема болести и состојби кои автоматски се сметаат за ослободени од воениот рок, без разлика дали се работи за туберкулоза, малигно заболување, проблеми со видот или дебелина, но стручна комисија прави проценка за степенот на подготвеност за војската.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
