28.02.2024 Скопје
Влеговме во ера во која роботите и вештачката интелигенција (ВИ) не се само дел од научно-фантастичните филмови, туку и дел од секојдневниот живот. Ги користиме за различни работи – да ни предложат кои филмови да ги гледаме, да ни пружат разни практични совети, а често со нив „муабетиме“ на веб-страниците, без понекогаш ни да го знаеме тоа (робот за разговор, скратено – четбот). Можностите што ни ги дава се огромни и корисни, но со големата моќ што ја поседува вештачката интелигенција доаѓа и голема одговорност. Со тоа се занимава етиката во користењето на вештачката интелигенција.
Етика на вештачката интелигенција – што е тоа?
Ајде да размислиме за етиката на вештачката интелигенција како кодекс на однесување што вештачката интелигенција мора да го следи. Неговата задача е да обезбеди овие паметни машини да работат на безбеден начин, да ги почитуваат човековите права и да не ѝ наштетат на планетата. Тоа е исто како да учиш робот да не биде насилник, да чува тајни и да не прави хаос. Прашања како „Што ако ги собере лошите навики од луѓето?“ или „Можам ли да му верувам во моите најдлабоки тајни?“ тие лежат во сржта на етиката на вештачката интелигенција.
Зошто да се грижиме?
Прашањата што ги решава етиката на вештачката интелигенција ги засегаат луѓето во реалниот свет. На пример, ако системот за вештачка интелигенција кој одлучува за апликациите за работа не е фер, тоа може да значи дека некој не ја добива позицијата од соништата без добра причина. Или, замислете четбот кој промовира невистинити, лажни вести на милиони луѓе – и двата примери веќе се случија и имаа реални последици, и за поединци и за компании.
Потоа, тука е прашањето за приватноста. Секогаш кога купуваме онлајн, кога видеа ни се допаѓаат или се допишуваме со пријателите преку телефонски апликации – сето тоа се снима преку системи за вештачка интелигенција кои ја обликуваат онлајн содржината што ни се прикажува. Така се создава впечаток дека некој гледа во екранот преку рамо секогаш кога го користиме телефонот или компјутерот, што директно ја нарушува приватноста на секој од нас.
Исто така, тука е и прашањето за еколошката одржливост. Технологијата за вештачка интелигенција користи огромни ресурси за да функционира, особено во форма на енергија и вода. На пример, се проценува дека околу 700.000 литри вода биле искористени само за обука на моделот GPT-3 на познатата услуга ChatGPT – што е околу количината на вода потребна за ладење на нуклеарниот реактор.
Не е се така црно
Владите ширум светот, како и големите технолошки организации, почнаа да создаваат законски рамки кои ќе ја држат вештачката интелигенција под контрола. Но, усвојувањето нови правила само по себе нема да ги реши сите проблеми.
Компаниите играат клучна улога во етичкиот развој на технологиите за вештачка интелигенција, има бројни примери на позитивно влијание. Google Cloud создаде алатка за вештачка интелигенција која им овозможува на лекарите брзо да најдат информации за пациентите, што може да реши голем проблем со застојот поради добивање записи што се складирани на различни места и во различни формати – што некогаш е од витално значење.
FrameDiff, кој беше развиен на Американскиот универзитет МИТ, произведува нови видови на протеини кои потенцијално можат да доведат до развој на нови медицински третмани.
Исто така, постојат корисни алатки за вештачка интелигенција за да помогнат во секојдневната работа, како што се GitHub Copilot за програмери или Microsoft Mesh, што ја прави работата на интернет помалку мачна со спојување на дигиталниот со реалниот свет, додека платформите како Discord и Mastodon претставуваат нови видови на онлајн заедници што треба да се донесат луѓе поблиски..
Токму поради сите позитивни влијанија и неограничениот потенцијал, инвестирањето во развојот на технологиите за вештачка интелигенција моментално е на својот историски врв.
Поради оваа причина, неопходно е етиката да биде во постојан фокус. Колку повеќе ги интегрираме во нашиот секојдневен живот, толку повеќе можеме да се осигураме дека овие алатки имаат корист од милиони луѓе.
Само треба секогаш да имаме на ум неколку практични чекори: обезбедување еднаков пристап, зачувување на приватноста, одржливост, како и поттикнување на дигиталната писменост.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
