14.02.2024 Скопје
Преговорите за формирање влада во Холандија, предводени од десничарската Партија на слободата (ПВВ) на Герт Вилдерс, завршија неуспешно, продолжувајќи ја политичката драма што се одвива по завршувањето на изборите на 22 ноември минатата година.
Како излез од ќорсокакот се споменуваат нови избори, но сите се плашат од нив освен Вилдерс, на кој во тој случај му се предвидува уште поубедлива победа.
Кога ПВВ заврши на првото место со 23,5 отсто од гласовите, холандската и европската јавност беа прилично шокирани, иако и тогаш се зборуваше дека десничарите тешко ќе направат коалиција, пред се поради нивниот крајно негативен став. кон исламот. Вилдерс донекаде ја омекна политиката на неговата партија минатиот месец кога го повлече предлог-законот со кој се забрануваа џамии, медреси, па дури и Куранот.
Да потсетиме, Претставничкиот дом на холандскиот парламент има 150 места, а за мнозинство се потребни 76. ПВВ освои 37 пратенички места, што е за 20 повеќе од минатиот пат, а трите партии со кои Вилдерс би сакал да коалицира се централнодесничарскиот Нов социјален договор (НСЦ) со 20 пратенички места, десничарското популистичко Движење на граѓаните – Земјоделците (БББ) со седум места и конзервативната, но пазарно ориентирана Народна партија за слобода и демократија (ВВД), од која доаѓа поранешниот премиер Марк Руте, со 24 места.
Доколку ја формира посакуваната коалиција, Вилдерс би бил првиот екстремно десничарски лидер на земја од ЕУ, иако слични партии беа дел од коалициите во Австрија и во нордиските земји, додека Лигата на Матео Салвини е послаб партнер во владата на Џорџија Мелони во Италија.
Доаѓањето на Вилдерс на власт би означило „длабока промена“ во една од земјите основачи на ЕУ, во која 10 отсто од населението има малцинско етничко потекло.
Кризата дојде на врвот во вторникот, кога лидерот на НСК, Петер Омзихт, ги напушти коалициските преговори и преку писмена изјава објави дека е шокиран од состојбата на финансиите на владата. Без негова поддршка, потенцијалната коалиција има само 68 пратенички места.
Холандските медиуми објавија дека Омчихт, поранешен пратеник на демохристијаните, кој водел кампања на платформа за „добро владеење“ и „поинаква политика“, бил запрепастен од доверливите брифинзи со претходните владини претставници за состојбата на јавните финансии.
„НСК нема намера да им дава ветувања на Холанѓаните за кои веќе знае дека се празни и дека следната влада не може да ги исполни. Замоците од воздух не се основа за сигурна егзистенција“, наведе тој во писмото до членовите на партијата.
Роналд Пластерк, министер во претходната влада кој посредува во разговорите, веќе ги идентификуваше финансиите како клучен камен на сопнување, откако економските експерти предупредија дека новата коалиција ќе мора да заштеди 17 милијарди евра преку намалување на трошоците.
Клас Нот, претседател на холандската централна банка, ја спомена бројката во предупредувањето до идната влада како неопходна за ограничување на буџетскиот дефицит на два отсто од бруто домашниот производ. Вилдерс брзо одговори со објава на Х: „Неверојатно и разочарувачки. Холандија го сака овој кабинет, а сега Питер Омзихт фрла пешкир“.
Вилдерс за холандските медиуми изјави дека сака да биде премиер, додавајќи дека иако е за гласање за тоа дали Холандија треба да ја напушти ЕУ, негов приоритет ќе биде „значително ограничување“ на азилот и имиграцијата.
„Ние не го правиме ова за себе, тоа го правиме за сите Холанѓани кои гласаа за нас…, на кои им е преку глава од начинот на кој се одвиваа работите во Холандија во последните години, кои мислат дека Холанѓаните треба да бидат повторно број еден, со построга имиграциска политика и повеќе куќи за Холанѓаните, со пристојно здравство, повеќе пари во паричници, наместо да фрлате милијарди“, вели десничарот.
Во меѓувреме, Руте останува премиер на чело на привремената администрација составена од четирипартиска коалиција која се распадна во спорот за имиграцијата во јули.
Миграциската политика се покажа како една од главните пречки за постигнување договор. Лидерот на PVV сака целосно замрзнување на имиграцијата, што звучи невозможно со оглед на тоа што Холандија е дел од Шенгенскиот договор. Другите партии кои се повлекуваат надесно се обидуваат да ја намалат имиграцијата и подобро да управуваат со неа.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
