02.02.2024 Скопје
Четири деца починаа од голема кашлица во Белград, едно е во животна опасност, десетици се во болница. Оваа тешка болест на дишните органи изби и во Хрватска. Експертите се согласуваат дека најдобрата заштита е вакцината.
Заменик-директорот на Институтот за мајка и дете во Белград, Владислав Вукомановиќ, потврдува дека е зголемен бројот на заболени од голема кашлица и кај децата и кај возрасните. Во белградскиот регион околу 70 деца се разболеле од голема кашлица, од кои две третини се лекуваат во болница.
Вукомановиќ изјавил дека, за жал, големата кашлица била причина за смртта на четири деца на Институтот за мајка и дете, а дека „едно дете во моментов е на механичка вентилација, на таканаречен вентилатор, што значи дека неговиот многу се загрозени респираторните и животот“.
Тој ја припиша опасната епидемија на голема кашлица на недоволните стапки на вакцинација, вклучително и кај возрасните. Во Србија има задолжителна вакцинација против голема кашлица, меѓутоа се повеќе родители одбиваат да ги вакцинираат своите деца, па продолжуваат да се појавуваат епидемии на оваа тешка болест на дишните органи.
И Хрватска се бори со голема кашлица. А локалните здравствени власти наведуваат дека како една од причините го гледаат антивакцинирачкото движење во земјава.
Големата кашлица ја пренесува бактеријата Bordetella pertussis. Тоа е инфекција со капки. Бацилите се пренесуваат од едно на друго лице на растојание до еден метар – при кашлање, кивање или дури и зборување.
Бактериите се таложат во горниот респираторен тракт и бронхиите, се размножуваат таму, произведуваат токсини кои ги оштетуваат цилиите на бронхиите и ја иритираат мукозната мембрана и центарот за кашлица во мозокот. Ова доведува до спазматичен напад на кашлање.
Првите симптоми се слични на оние на настинка. Тие се појавуваат околу девет до десет дена по инфекцијата.
Но, дури и пред да се појави типична кашлица, заболените можат да ја шират инфекцијата – и тоа се случува брзо. Околу 70 до 80 проценти од оние кои доаѓаат во контакт со заразено лице се заразуваат самите.
Големата кашлица има три фази. Првата се нарекува катарална фаза и трае околу една до две недели. Тешки напади на кашлање доаѓаат подоцна. Болеста првично е непредвидлива, бидејќи течење на носот, симптомите на настинка и малку покачена температура на почетокот не се причина за загриженост.
Втората, конвулзивна фаза, покажува тешки симптоми. Особено кај малите деца, кашлицата наликува на напади на гушење. Таканаречената стакато кашлица е спазматична и пациентите имаат потешкотии со дишењето.
Третата фаза, таканаречената фаза на намалување, се јавува по околу две до четири недели. Во тоа време, нападите на кашлање стануваат поретки, а бронхиите постепено се смируваат.
Во зависност од тежината на болеста, лекарот ќе препише антибиотик. Ако антибиотикот се дава многу рано, односно на првите знаци, може да спречи голем дел од симптомите или барем да ги намали нападите и јачината на кашлицата.
Ако пациентите веќе страдаат од силни и болни напади на кашлица, антибиотиците не можат да го скратат текот на болеста, но можат да го скратат времетраењето на ризикот од инфекција.
Кога ќе започнат нападите на кашлање, важно е заболените да седат колку што е можно исправено и да ја наведнат главата напред. Ова важи за сите: од бебиња до возрасни. Бидејќи големата кашлица е сериозна и опасна заразна болест, важат посебни правила. Во Германија има обврска да се пријави кај здравствените власти.
Најчесто се погодени доенчињата и малите деца. Понекогаш кашлаат толку силно што мислите дека се гуши. Нападите на кашлица повеќе звучат како отежнато дишење, што не ја прави болеста помалку опасна.
Кај малите деца може да настанат сериозни компликации, како што е респираторна инсуфициенција – прекин на дишењето. Ситуацијата може да биде опасна по живот за нив, бидејќи нивните дишни патишта се уште се тесни и можат многу брзо да отечат.
Доенчињата и малите деца за кои постои сомневање дека имаат голема кашлица секогаш треба да се однесат на лекар што е можно поскоро. Околу две третини од нив треба да се лекуваат во болница.
Доенчињата и малите деца се особено изложени на ризик да се заразат, бидејќи повеќето сè уште немаат доволна заштита од вакцинација.
Заштита постои ако бремената мајка е вакцинирана против голема кашлица. Вакцинацијата треба да се изврши од 28-та недела од бременоста. Оваа вакцинација може да го заштити бебето од можна инфекција во првите недели од животот.
Голем број земји препорачуваат и вакцинација за време на бременоста: САД, Велика Британија, Белгија, Швајцарија, Холандија, Австралија и Аргентина.
Бебињата треба да започнат основна имунизација на возраст од два месеци. Обично тоа е тројна вакцинација против тетанус, дифтерија и детска парализа. Ваквата вакцинација се препорачува и за возрасни и освежување на секои десет до 15 години.
Возрасните исто така може лесно да се заразат, особено ако не биле вакцинирани. Имунизацијата треба да се освежува на секои десет до 15 години. За разлика од доенчињата и децата, кај возрасните болеста е опасна по живот само во исклучителни случаи и е повеќе слична на бронхитис.
Оние кои добиваат голема кашлица не се имуни доживотно, но доколку се заразат, текот на болеста е само малку поблаг. Затоа во секој случај се препорачува вакцинација. Тоа е единствениот начин да се заштитите себеси и другите.
Големата кашлица е заразна болест која се јавува низ целиот свет. Светската здравствена организација (СЗО) проценува дека во 2014 година имало околу 24,1 милиони случаи ширум светот. Благодарение на вакцинацијата, бројот на заболени драстично се намали во следните години.
СЗО проценува дека имало околу 150.000 случаи во 2018 година. Сепак, утврдувањето на сигурна бројка е тешко, бидејќи не се пријавени или дијагностицирани сите случаи.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
