09.02.2024 Скопје
Многу луѓе сметаат дека стресот е само лоша појава, но работите не се толку едноставни, бидејќи стресот е природна, но и многу скапоцена телесна реакција.
Во ситуација која ја сметаме за заканувачка, нашето тело е ставено во состојба на висока готовност.
„Реакцијата започнува во нашиот мозок“, објаснува др. Ралф Сур, претседател на Управата за здравствена писменост со седиште во Берлин, непрофитна организација чија цел е да им овозможи на луѓето да донесуваат информирани здравствени одлуки.
Сигнализирачките молекули наречени хормони на стрес, како што се норадреналин, адреналин и кортизол, се ослободуваат во крвотокот. Резервите на енергија се ставени во функција, а организмот станува повнимателен и способен побрзо да реагира. Ваквата состојба, во која организмот избира да се бори, да бега или да се парализира, беше важна за нашите праисториски предци кога, на пример, одеднаш се соочија со ѕверови.
Денес, средбата со дива мечка ретко е предизвикувач на стрес. Во модерното време, тоа се други, секојдневни стресови, како што се семејните или финансиските проблеми, шефот кој бара многу, постојан притисок на времето или преоптоварување во зафатен дигитално поврзан свет.
Овие предизвикувачи предизвикуваат хроничен стрес и му оставаат на телото недоволна можност да се врати во нормална, опуштена состојба, а со тоа предизвикуваат биохемиски процеси кои можат да доведат до болест.
„Сепак, студиите не покажаа недвосмислено директна врска помеѓу стресот и специфичните болести“, вели Сур.
Сепак, различни болести се во корелација со хроничен стрес, бидејќи тој потенцијално го оптоварува нашиот имунолошки систем и на тој начин не прави поподложни на инфекции. Затоа, луѓето под стрес често усвојуваат нездрави навики како што се пушење, недоволно спиење или консумирање нездрава храна.
Какво е влијанието на стресот врз одредени телесни функции?
1. Гастроинтестинален тракт
Стресот може да резултира со варење, дури и од храната што вообичаено добро ја поднесуваме, а „тоа прави многу луѓе склони кон дијареа“, открива психијатарот и научник кој се занимава со проблемот со стресот, др. Мазда Адли, главен лекар во клиниката Флиднер во Берлин и раководител на одделот за истражување на афективните нарушувања во Универзитетската болница Шарите.
Хроничниот стрес може да ги направи цревата слаби, да го намали апетитот, да доведе до горушица или уште полошо, синдром на нервозно дебело црево, вели Адли.
2. Кардиоваскуларен систем
Акутниот стрес ги зголемува отчукувањата на срцето и крвниот притисок, а хроничниот стрес може да доведе до здравствени состојби како што е хроничен висок крвен притисок.
„Можни се и срцеви аритмии“, предупредува Адли.
Хроничниот стрес е фактор и за срцев и мозочен удар, а ризикот се зголемува со нездравите навики по кои посегнуваме, како што е пушењето.
3. Мускулатура
Стресот може да резултира со мускулна тензија. Мускулите на вратот може да се затегнат до тој степен што го отежнуваат движењето на вратот и главата, а се појавуваат и болки во грбот.
Сето ова потенцијално доведува до нерамномерна распределба на тежината во мускулно-скелетниот систем со болни последици како лумбаго или хернија на интервертебралните дискови.
4. Метаболизам
Се смета дека стресот е можна причина за метаболички нарушувања како што се дијабетес тип 2 и високи нивоа на холестерол.
„Бидејќи се чувствува тешко, телото под стрес става во функција повеќе резерви на енергија, и шеќер и маснотии“, објаснува Адли.
„Во исто време, хормоните на стрес предизвикуваат отпорност на инсулин, зголемувајќи го нивото на шеќер во крвта“, додава Адли.
Освен тоа, хормонот на стрес кортизол предизвикува телото постојано да ги надополнува резервите на шеќер и масти, што може да резултира со ставање на располагање повеќе енергија отколку што му е потребно.
Дополнителните шеќери и маснотии можат да придонесат за таложење на штетни масти во стомакот, да го ограничат протокот на крв, да ги оптоварат крвните садови и да ги забрзаат метаболичките нарушувања.
5. Ментално здравје
„Мозокот, а со тоа и психата, е многу чувствителен на хроничен стрес“, вели Адли.
Постојаната состојба на будност води до ментални болести, а „најпознатата ментална компликација на стресот е депресијата“, предупредува Адли.
Покрај тоа, зголеменото ослободување на кортизол во крвотокот може да има негативно влијание врз концентрацијата, а постојаниот стрес може да предизвика проблеми со меморијата. Бидејќи стресот обично е придружен со анксиозност, тој исто така може да предизвика анксиозност и напади на паника на долг рок.
Значи, ако мислите дека сте хронично под стрес, треба да промените нешто. Добар почеток е да правите редовни паузи за одмор во текот на денот. Тие треба да вклучуваат кратки вежби за внимателност, како што е фокусирање на дишењето. Редовното вежбање исто така помага.
За трајно да се ослободите од стресот, важно е да ги промените моделите на однесување и размислување кои водат до него, а перфекционизмот е еден од нив. Негувањето пријателства и следењето хоби се корисни.
„Сите овие напори не само што фаворизираат ментална релаксација и позитивни емоции, туку директно ги замолчуваат звуците на постојаниот биолошки аларм на нашето тело“, заклучува Адли.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
