16.01.2024 Скопје
Научниците сакаат да дупчат дупки во Исланд до резервоар со топла магма околу 1,5 километар под површината за да создадат неограничена енергија. Истражувачите од организацијата KMT (Krafla magma testbed) сакаат да го изградат првиот истражувачки центар над резервоарот со магма со цел да извршат мониторинг, да земат примероци и да ги тестираат стопените карпи на лице место.
Истражувачкиот центар се надева дека тоа ќе им даде невиден увид во тоа како функционираат вулканите, но и ќе ја отвори можноста за неограничена геотермална енергија.
„Магмата внатре во Земјата е последната неистражена граница“, изјави Хјалти Пал Инолфсон, истражувач на КМТ.
Истражувањето на резервоарите со магма е од клучно значење. Овие езера од стопена карпа, сместени во Земјината кора, можат да создадат вулкани доколку најдат начин да се пробијат до површината. Но, тие се многу тешко да се лоцираат од површината и многу е тешко да се следат пред ерупција.
„Немаме директно знаење за тоа како изгледаат резервоарите со магма, што е клучно за разбирање на вулканите“, изјави Паоло Папале од Италијанскиот национален институт за геофизика и вулканологија во Пиза.
Во 2009 година, научниците идентификуваа можен резервоар со магма речиси четири километри под Крафла во северен Исланд, па почнаа да дупчат. По околу 1,5 километар се заглавиле. Тие потоа сфатија дека случајно пробиле во резервоар со магма. Тие направија некои мерења, но брзо стана премногу жешко за да се работи.
Сега, 15 години подоцна, KMT планира повторно да ја пробие таа комора, но овој пат да ја задржи таму користејќи неколку трикови.
Вулканот Крафла, велат тие, е совршен за експеримент. Таму магмата е древна и леплива, што значи дека нема да еруптира за време на експериментот, рече Инголфсон.
„Малите земјотреси предизвикани од научниците нема да имаат големо влијание. Ако сте на Исланд, веќе сте во регион кој е екстремно вулкански активен. Нема ништо што луѓето можат да направат за да го променат тоа на еден или на друг начин“, рече Џон Глујас, професор на Универзитетот Дарам.
Меѓутоа, обичната опрема за дупчење не може да опстане во тие услови. Предизвикот, додава Инголфсон, е да се пробие директно до магмата додека ја штити опремата. Решението е едноставно: замрзнете ја маглата користејќи вода пред дупчење. Ова ќе создаде џеб од замрзнати стаклени карпи слични на обсидијан, објаснува тој. Кога тој џеб за мраз е доволно голем, дупчењето може да продолжи додека не се сруши.
Ова ќе им овозможи на научниците да ги измерат точните температури во резервоарот со магма, што никогаш досега не било направено.
“Дали ќе успееме? Тоа е дефинитивно вистински предизвик. Мислиме дека ја имаме опремата и решението, но тешко е да се тестира сето тоа пред да се обидеме”, рече Инголфсон.
Исто така, клучно е дека KMT сака дупките да останат отворени. Ако успеат, ќе имаат сосема нов пристап кон вулканската енергија. Едната дупка е планирана за истражување на магма и магма резервоари, а другата за студии за геотермална енергија.
Инголфсон верува дека еден „бунар“ до комората на магмата би бил попродуктивен од 10 други геотермални „бунари“. Таму долу, вели тој, не само што е жешко, туку магмата го менува и составот на карпите, што го прави собирањето на геотермалната енергија уште поефикасно.
„Колку сме поблиску до магмата, толку е поголема и поефикасна геотермалната енергија. Мислиме дека шансата да се постигне нешто е исклучително, многу голема“, рече Инголфсон.
КМТ планира да ја пробие првата дупка во 2026 година, а за тоа се уште собираат пари, околу 100 милиони долари.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
