06.01.2024 Скопје
Неколку бродски компании, вклучително и данскиот поморски гигант Маерск, во моментов избегнуваат да пловат низ теснецот во близина на Јемен, бидејќи јеменските бунтовници Хути, поддржани од Иран, постојано напаѓаа бродови во теснецот Баб-ел-Мандеб во последните неколку недели. Сите бродови на пат кон Суецкиот канал мора да поминат низ овој тесен морски премин.
Баб-ел-Мандеб го дели Арапскиот Полуостров од Африка и го поврзува Црвеното Море со Аденскиот Залив, а со тоа и Индискиот Океан. Во фокусот на нападите на Хутите се бродови кои наводно имаат врски со Израел.
Како одговор на тие напади, САД ја иницираа меѓународната воена коалиција ОПГ (Операција Просперитет Гардијан) неколку дена пред Божиќ, која треба да обезбеди транспорт во Црвеното Море. Во саботата (30 декември 2023 година), американската морнарица потопи неколку бродови на бунтовничките Хути кои го нападнаа данскиот контејнерски брод „Маерск Хангжу“.
Ако бродовите на пат од Далечниот Исток кон Европа не поминат низ Суецкиот канал, тие мора да го заобиколат целиот африкански континент. Ова го продолжува патувањето за повеќе од седум дена и приближно 3.500 наутички милји, или 6.482 километри. Суецкиот канал, кој ги поврзува Црвеното и Средоземното Море, е најкратката морска рута меѓу Европа и Азија. Вообичаено, околу 12 проценти од глобалниот транспортен сообраќај поминува низ овој воден пат.
Експертите предупредуваат дека нападите на бунтовничките Хути веќе значително ги зголемиле трошоците за транспорт на стоки. А ако кризата се одолговлекува, порастот на цените ќе го почувствуваат и крајните потрошувачи.
„На пример, ако на патот од Шангај до Ротердам и назад, бродот се пренасочи кон рутата преку Кејп Добра Надеж, тоа само ги зголемува трошоците за гориво до милион долари“, изјави Питер Санд, главен аналитичар во анализата на пазарот на Xenet.
Околу девет отсто од сите танкери со нафта и гас минуваат низ Црвеното Море, од кои некои веќе се цел на бунтовниците Хути. Британската нафтена компанија БП е една од оние кои ја избегнуваат оваа рута од 18 декември.
„Гледаме овде и сега дека енергетските резерви – без разлика дали се работи за нафта, јаглен или гас – се погодени само поради зимата на северната хемисфера“, рече аналитичарот Сенд. Ова може да има домино ефект врз цените на енергијата.
Ехсан Коман, главен аналитичар на пазарот на стоки во големата јапонска банка MUFG, има поинакво мислење. Тој верува дека нападите на бунтовниците нема да имаат трајни ефекти врз цените на енергијата, изјави тој. Пренасочувањето на бродот ги нарушува синџирите на снабдување, но не и производството.
Доцнењето на испораката влијае и на контејнерските пристаништа низ Европа, кои обично се многу ефикасни за примање голем број контејнери, изјави Ларс Јенсен, извршен директор на Vespucci Maritime, консултантска компанија со седиште во Данска.
„Да земеме пример за пристаниште кое обработува 50.000 контејнери неделно. Ако ништо не пристигне седум дена, а потоа треба да се обработат сто илјади контејнери следната недела, тоа може да доведе до преоптоварување“, вели Џенсен.
Кризата во Црвеното Море буди спомени од март 2021 година. Во тоа време Суецкиот канал беше блокиран шест дена откако во него се насука контејнерскиот брод „Евер Гивен“. Во тоа време, светот беше во процес на затворање поради пандемијата на коронавирус и глобалните трговски синџири за снабдување веќе беа сериозно нарушени.
Стотици бродови беа блокирани во Црвеното Море со недели, а трошоците за транспорт на контејнери се зголемија од 2.000 долари (околу 1.800 евра) на 14.000 долари (над 12.000 евра). Кризата Ever Given предизвика неколкумесечни дополнителни доцнења во увозот на стоки од Азија.
Како дел од мултинационалната операција за заштита на поморската трговија, Обединетото Кралство, Бахреин, Канада, Франција, Италија, Холандија, Норвешка, Сејшелите и Шпанија спроведуваат заеднички патроли во јужниот дел на Црвеното Море и Аденскиот Залив.
Иако американските и британските воени бродови во регионот почнаа да гаѓаат ракети и беспилотни летала Хуту и нападот на Маерск Хангжу беше спречен, не е јасно дали присуството на поголема поморска сила ќе биде доволно за целосно да се спречат нападите.
Хутите, кои контролираат големи делови од Јемен, се гледаат себеси како дел од самопрогласената „оска на отпор“ насочена против Израел. Покрај радикалниот Хамас, во Либан е и шиитскиот исламистички Хезболах, кој исто така го поддржува Иран.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
