26.12.2023 Скопје
Од мали нозе уживаме во обичајот на украсување на новогодишната елка, а тоа е празнична традиција во многу домови, која најчесто се спроведува семејно.
Сепак, оваа традиција има долга и богата историја, која се навраќа на старите култури и религии и има повеќекратно значење, што се огледа во различните симболи и украси кои се поставени на елката.
Новогодишната елка е зимзелена елка, која не ги губи лисјата и во најстудените денови и го симболизира животот, обновувањето, непостојаноста и вечноста. Поврзана е и со плодноста, бидејќи е богата со семиња и иглички. Елката често е посветена на Христос, бидејќи неговиот роденден се слави во зима, и е едно од ретките зелени дрвја.
Елката е еден од најпрепознатливите симболи на новогодишните и божиќните празници. Многу луѓе ширум светот уживаат во украсувањето на елката со разни украси, светилки, бонбони и подароци.
Постојат неколку теории за тоа како настанала традицијата на украсување на елката, но повеќето од нив се согласуваат дека тоа е поврзано со древните култови на дрвјата и плодноста. Во многу древни цивилизации, дрвјата се сметале за свети и симбол на животот, обновувањето и плодноста.
Луѓето ги украсувале дрвјата со разни предмети, како што се овошје, цвеќиња, житарки, жртви на животни и човечка крв, за да ја придобијат наклоноста на божествата и да обезбедат добра жетва, здравје и среќа.
Една од најпознатите легенди за украсувањето на елката потекнува од германската митологија, а според неа, во 8 век, христијанскиот мисионер свети Бонифациј исекол даб кој бил посветен на германскиот бог на громот, Донар, со цел да покаже дека христијанскиот Бог е посилен од паганските богови. На местото на исечениот даб израснале млади елки кои Бонифациј ги протолкувал како знак на Божјата благодат и љубов. Тој рече дека елата е симбол на вечниот живот, бидејќи е зимзелено дрво, а нејзината триаголна форма потсетува на Света Троица. Тој ги советуваше луѓето да донесат дома новогодишна елка и да ја украсат со симболи на Христос, како што се ѕвезди, ангели и свеќи.
Друга легенда го припишува украсувањето на елката на Мартин Лутер, реформаторот и основачот на протестантизмот. Според неа, Лутер шетал во шумата една зимска ноќ и бил воодушевен од глетката на ѕвездите кои се пробиваат низ гранките на елата. Ја сфатил како слика на рајот и раѓањето Христово, па исекол елка и ја однел дома. На неа ставил свеќи за да му приреди ѕвездено небо на своето семејство.
Третата легенда го поврзува украсувањето на елката со руската царица Катерина Велика, која имала германско потекло. Во 18 век таа го вовела обичајот на украсување на елката во Русија, во чест на нејзината татковина. Таа украсила новогодишни елки со бонбони, колачи, овошје и играчки, а за празниците им ги подарила на децата.
Украсувањето на елката има повеќе значења, кои се разликуваат во зависност од културата, религијата и традицијата. Некои од најчестите симболи и значења се:
Ѕвезда – Обично се става на врвот на елката и ја претставува Витлеемската ѕвезда, која ги водела овчарите и мудреците до местото каде што е роден Исус. Ја симболизира светлината, надежта, водството и Божјото присуство.
Свеќи – Тие се поставени на елката и го претставуваат Христос како светлина на светот. Тие симболизираат топлина, радост, љубов и благослов. Свеќите потсетуваат на огнот кој некогаш бил дел од паганските ритуали за украсување дрвја.
Јаболка – Јаболката некогаш биле главната декорација на елката и претставувале плодност, здравје и грев. Тие потсетуваа и на рајската градина и на забранетото овошје што го јадеа Адам и Ева.
Орбови – Јаболките на новогодишната елка ги заменија орбите и претставуваат совршенство и хармонија. Тие се поврзани и со планетите и ѕвездите и го симболизираат космосот и Божјиот поредок.
Ангели – Ангелите се небесни суштества кои му служат на Бога и ги пренесуваат неговите пораки. Според верувањата, тие биле присутни на Христовото раѓање и пееле пофалби на Бога. Тие симболизираат заштита, милост, мир и радост.
Ѕвона – Ѕвоната се користат за објавување на важни настани, како што се свадби, раѓања, погреби и празници. Тие симболизираат радост, славење, благодарност и молитва.
Конуси – Конусите се плодови на четинари, кои содржат семиња. Тие ја симболизираат плодноста, растот, изобилството и мудроста.
Слатки – На елката се ставаат бонбони и мафини и претставуваат сладост, задоволство и награда. Тие се поврзуваат и со деца, кои ги сакаат и ги добиваат за празниците. Според верувањата, тие потсетуваат и на „мана“, небесната храна што Бог им ја испратил на Израелците во пустината.
Подароци – Подароците се оставаат под елката и претставуваат љубов, великодушност и изненадување. Тие се поврзани и со мудреците, кои му донеле подароци на Исус при неговото раѓање.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
