25.12.2023 Скопје
На Фејсбук страницата на Град Митровица е објавено дека косовското Министерство за култура, во својата кампања за присвојување на материјалното и духовното наследство на Српската православна црква, започна со наводно „обновување“ на православниот храм во селото Горње Винарац, на седум километри од Митровица, на северната страна на реаката Ибар.
Рашко-призренската епархија соопшти дека освен што не стапил во контакт со СПЦ за возобновувањето на тој објект, министерството во Приштина отишло чекор понатаму и таа црква ја прогласила за „католичка“, со очигледна намера да го присвои наследството на Српската православна црква.
Под името „Католичка црква во Горњи Винарац“, црквата од 2016 година се најде на списокот на „споменици под заштита на Министерството за култура во Приштина“.
Во текст објавен на социјалните медиуми, кој се повикува на извори од тоа министерство, се споменува дека е саниран покривот од камени плочи, направен е тротоарот и внатре е малтерисана црквата, а од фотографиите се гледа дека е поставена привремена врата, според Епархијата.
Треба да се напомене дека пред црквата бил поставен таканаречениот знак. Од Министерството за култура на Косово, каде повторно се споменува името „Католичка црква во Винарац“ наведуваат две фирми кои ги изведуваат работите, кои, како што се тврди, се при крај.
Рашко-призренската епархија го изразува најсилниот протест против процесот, кој очигледно ја претставува намерата на косовските власти, да ги „обноват“ црквите што беа урнати или оштетени од албанските екстремисти без никакви консултации со црквата на која и припаѓаат овие објекти и го менуваат својот идентитет, и покрај постоечките историски сведоштва.
По повод овој последен инцидент, Рашко-Призренската епархија ќе ги информира меѓународните претставници, организациите кои се занимаваат со верски права и заштита на културното наследство, бидејќи косовските институции не одговараат на тужбите на СПЦ и не ги исполнуваат своите законски обврските кон нашата Црква и во случај на пресуди на највисоките судови, се наведува во соопштението од Епархијата.
Се нагласува дека оваа епархија не се противи на обновувањето на нејзините светилишта, од кои голем дел беа уништени од албанските екстремисти во 1998-1999 година. сè уште стои во урнатини, но силно да се спротивстави на употребата на наводната реконструкција со цел преземање на српското културно наследство и промена на идентитетот за целите на историскиот ревизионизам.
Затоа обновата на уништените српски цркви по мартовскиот погром беше извршена под надзор на Советот на Европа, кој гарантираше заштита на правата на СПЦ.
Ако првиот дел од стратегијата за албанизација на овие простори беше протерувањето на српското население по војната во 1999 година, кога околу 200.000 Срби и неалбанци беа принудени да ги напуштат овие простори и систематско уништување на српските православни цркви и гробишта со цел. да се избришат сите траги од нашето историско постоење, сега е спротивно на сите норми, но и на косовските закони, целта на албанските институции на Косово е самостојно да ги обноват оние цркви кои беа урнати со промена на идентитетот, посочуваат од Епархијата.
Се нагласува дека „ваквото однесување на таканаречените косовски институции е главната причина за неможноста за нормална соработка на СПЦ со институциите кои отворено работат на занемарување на нашата историја, идентитет и наследство, се со цел создавање етнички чиста албанска територија“.
Рашко-призренската епархија ги повикува меѓународните претставници да реагираат на овие инциденти и да преземат мерки за запирање на идните насилства врз црквите на СПЦ.
„Промената на идентитетот на црквите директно предизвикува етничка и верска нетрпеливост и е казниво според законите на Косово, предизвикува етнички и верски тензии и го оневозможува смирувањето на ситуацијата, која многукратно се влоши, особено во последните години“, се наведува во соопштението.
Епархијата наведува дека православната црква во селото Горње Винарче постои од 14 век, во село кое тогаш било чисто српско, со 15 српски домови, што исто така е запишано во турскиот попис веднаш по османлиското освојување на Косово и Метохија во областа Иса-бег Исаковиќ, 1455 г.
Во документ издаден од Ориенталниот институт од Сараево во 1964 година, во кој се направени и други турски пописи кои го покажуваат составот на населението во тоа време, се споменуваат лозјата во ова село, по што очигледно и го добило името.
Од нејзината градежна структура јасно се гледа дека црквата во Винарац е слична на гробиштата од 14 и 15 век. век, од кои ги има повеќе на поширок простор, со олтарна апсида и карактеристична ниша за проскомидија за православната традиција.Во селото не се споменува присуство на римокатоличка заедница, а колку што е запознаена Рашко-призренската епархија, Римокатоличката епархија никогаш не ја користела оваа црква, ниту пак има пишани информации или материјални докази за неа.
До 1999 година црквата ја користеле православните верници кои се собирале овде во првиот петок по Велигден, бидејќи црквата била посветена на „Животворниот Исток“, за што дополнително сведочи и извор во близина.
По протерувањето на српското население, црквата во Горњи Винарац била осквернавена, запалена, испишана со графити, а искршена е влезната врата.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
