21.12.2023 Скопје
Преку анализата на глинените тули кои биле користени за време на изградбата на древната месопотамиска цивилизација, научниците дошле до нов увид во историјата на развојот на нашата планета, односно во промените во активноста на нејзиното магнетно поле.
Имено, месопотамиските тули стари околу 3000 години содржат зрна железен оксид кои укажуваат на фасцинантни промени во магнетното поле. Со датирање на староста на тулите, можеме подобро да разбереме како се променило магнетното поле на нашата планета, што би можело да ни помогне подобро да ја предвидиме нејзината сегашна и идна активност.
„Бидејќи тие не содржат органски материјал, не е многу лесно да се датира некои од најчестите културни остатоци, како што се тули и керамика. Сега можеме да го олесниме тој процес со датирање преку археомагнетизам“, вели археологот Марк Алтавел од Универзитетскиот колеџ во Лондон.
Магнетното поле на Земјата не е статично, туку се менува со текот на времето. Создаден е од геодинамото во јадрото на планетата, т.е. ротирачка, конвективна и електрично спроводлива течност која ја претвора кинетичката енергија во електрични и магнетни полиња. Промените во магнетното поле можат да бидат предизвикани од надворешни (како сончевиот ветер) и внатрешни причини и може да се забележат во материјалите на површината.
На пример, во стопената магма, магнетните зрна ќе се усогласат со магнетното поле на Земјата додека магмата се лади и се зацврстува во вулканска карпа. Научниците можат да користат таков материјал како вид на запис за магнетното поле.
Археологот Метју Хауланд од Државниот универзитет Вичита во САД и неговите колеги ги проучувале месопотамиските тули како дел од усовршувањето на техниката на археомагнетизам – проучување на магнетното поле на Земјата зачувано во вештачки предмети.
Тоа е прилично едноставен метод. За време на истражувањето, експертите анализирале 32 месопотамиски глинени тули на кои е испечатено името на кралот кој владеел во тоа време, со што приближно го датираат материјалот.
Тие потоа внимателно отсекоа мало парче од секоја тула и го измерија усогласувањето на микроскопските зрна железен оксид со помош на магнетометар. Оваа техника им овозможила да го реконструираат „однесувањето“ на планетарното магнетно поле во период од околу 2000 години – од 3 до 1 милениум п.н.е.
Тие потоа ги споредија нивните резултати со други реконструкции на магнетното поле и користејќи ги сите тие податоци, ја забележаа геомагнетната аномалија од Левантинско железно време (LIAA) – мистериозен скок во јачината на магнетното поле што се случи над денешен Ирак помеѓу 1050 година. и 550 п.н.е.
Дополнително, анализата откри кратки, драматични флуктуации за време на владеењето на Навуходоносор II. помеѓу 604 и 562 п.н.е., што покажува дека магнетното поле на Земјата може значително да се промени во кратки временски периоди.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
