25.11.2023 Скопје
Со оглед на тоа што Џо Бајден и неговиот претходник се приближуваат еден до друг во предизборните анкети, Европа се повеќе се навикнува на можноста Доналд Трамп повторно да се пресели во Белата куќа. А, подготовката за евентуалниот нов мандат на Трамп е нешто што окупира многу европски умови.
Како што сега стојат работите, Европа е најмногу загрижена поради можноста републиканскиот радикал да престане да испраќа помош за Украина. Републиканците во Конгресот веќе блокираат 24 милијарди долари нова помош за Украина, а по масакрот на Хамас на 7 октомври, многумина веруваат дека испраќањето воена помош за Киев може да ги поткопа воените напори на Израел.
Во исто време, европските лидери немаат илузии: на краток рок, Европа не може да го замени целото оружје, разузнавачка и дипломатска поддршка што Киев сега ја добива од САД.
Но, она што го има Европа се парите – и тоа би можело да биде клучниот аргумент што би ги убедил републиканците да останат со Украина.
Трамп е, понекогаш, изненадувачки искрен. Во интервјуто што го даде оваа пролет, кога утврди дека ќе ја прекине руската војна против Украина во рок од 24 часа, поранешниот претседател одби да каже на чија победа се надева: Киев или Москва. Наместо тоа, тој одговори: „Знаеш што ќе ти кажам? Ќе го кажам ова. Сакам Европа да даде повеќе пари. Мислат дека сме еден куп будали. Трошиме 170 милијарди долари во некоја далечна земја, а тие се први соседи и трошат 20. Мислам дека нема да функционира така“.
Како и да е, критикувањето на „вечните војни“ во Америка отсекогаш носело гласови, но за Трамп украинскиот калкулус е првенствено финансиски.
„Не морам да верувам во фенг шуи, тоа го правам затоа што ми носи пари“, рекол еднаш човек кој ги уредувал своите хотели според практиката на хармоничен дизајн.
И како принципот на фенг шуи, Трамп исто така не се грижи за безбедносниот поредок во Европа. Но, тој сепак може да биде во искушение ако изгледа профитабилно.
Како претседател, Трамп првично изрази скептицизам во врска со испораката на оружје во Украина, додека неговите помошници не го убедија дека извозот на оружје ќе биде профитабилен за американската индустрија и дека Киев ќе плати за сето тоа.
Истата логика го мотивираше неговото размислување за гасоводот Северен тек 2. Додека повеќето американски лидери се спротивставија на гасоводот бидејќи тоа ќе ја поткопа безбедноста на Украина, противењето на Трамп беше главно мотивирано од желбата Европа да купи американски ЛНГ наместо да ја финансира Москва.
Затоа, Европа треба да го искористи овој фокус на пари за да обезбеди помош за Украина и да објави дека ќе купи многу американско оружје во наредните години за да го испрати во Киев. Тоа би ѝ помогнало на Украина, би ѝ помогнало на Европа, а би помогнало и во профитот на фокусираниот Трамп кој би видел дека има калкулација.
За да ја покрие американската поддршка за Украина, Европа ќе треба да дава приближно 45 милијарди евра годишно. Тоа е 0,3 отсто од БДП на ЕУ, или приближно разликата помеѓу целта на НАТО од 2 отсто и она што Германија всушност го потроши за одбрана во изминатите две години.
И пакетот долгорочни набавки на оружје ќе ги обврзе републиканците да ја поддржат Украина. Ниту Трамп ниту украинските скептици во Конгресот веројатно нема да ги откажат договорите финансирани од ЕУ кои ја поддржуваат американската индустрија. Во меѓувреме, Украина би добила повеќегодишна гаранција дека ќе го добие потребното оружје.
Трансатлантската дипломатија со само профит во преден план можеби изгледа сурова, но не е ништо ново. За време на Заливската војна во 1991 година, на пример, Германија одби да испрати војници да се приклучат на коалицијата што го избрка Ирак од Кувајт и наместо тоа одлучи да придонесе со 17 милијарди германски марки во тоа време.
Ако Трамп навистина победи во ноември следната година, Брисел ќе мора целосно да се сврти кон разговорот за пари во секој случај. Постојат неколку клучни причини зошто би било добра идеја да го направите ова превентивно.
Прво, тоа ќе му сигнализира на рускиот претседател Владимир Путин дека западната поддршка за Украина нема да се намали. Колку побрзо Кремљ сфати дека не може да победи со застој, толку подобро.
Дури и ако Бајден биде реизбран, републиканците веројатно ќе завршат под контрола на барем еден законодавен дом на САД. Затоа, на Европа и без Трамп ќе и треба поддршка од републиканците.
И конечно, Европа страда од воен замор. Анкетите покажуваат дека поддршката за Украина паѓа, што значи дека европските лидери треба да дејствуваат сега, додека имаат политичка сила и јавна поддршка за тоа.
Една летна вечер на терасата на едно кафуле во Париз, еден американски турист ги прашал пушачите на соседната маса колку треба да платат за да ги изгаснат цигарите. Еден од нив целосно шокиран му одговорил: „Ова е Европа! Овде не се купува се!“.
Но, за да може Европа да ги поврзе САД со Украина, сепак ќе треба да се постави прашањето „колку чини“?
Без разлика на исходот од претседателските избори во 2024 година, би било добро Европа да не ги става сите јајца во американскиот кош и да ги зајакне сопствените одбранбени капацитети и индустрии. Но, потребите на Украина се краткорочни. Затоа, голем повеќегодишен пакет за купување оружје од САД за Украина би бил голема инвестиција во европската безбедност.
Тоа би била понижувачка понуда. Но, тоа би било нешто што Трамп не би можел да го одбие.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
