02.11.2023 Скопје
Новото истражување сугерира дека остатоците од протопланетата што се удрила во младата Земја пред 4,5 милијарди години може сè уште да бидат присутни длабоко во обвивката на Земјата како два мистериозни „блока“ кои долго време ги збунуваат геонаучниците. Тие блокови, познати како големи провинции со мала брзина на смолкнување (LLVPs), се области каде што сеизмичките бранови патуваат побавно отколку во остатокот од обвивката, што укажува на разлика во температурата, составот или и двете.
Заедно, овие два блока сочинуваат околу 4 проценти од обвивката. Едниот е под Африка, а другиот под Тихиот Океан.
„Многу е можно ударот што ја обликувал Месечината да е можно објаснување за потеклото на двата блока“, рече Кујан Јуан, првиот автор на студијата и геофизичар од Технолошкиот институт во Калифорнија.
Во новата студија, објавена на 1 ноември во списанието Nature Climate Change, Јуан соработуваше со планетарните научници за да го симулира ударот што ја создаде Месечината, неговото влијание врз обвивката и како остатоците од ударот ќе циркулираат во мантија во следните 4,5 милијарди години. Прво, тие открија дека удирањето на Земјата со тело со големина колку Марс, прифатената големина на ударниот удар, нема да ја стопи целата обвивка, туку само горната половина.
„Тој цврст долен слој ќе задржи повеќе од 10 проценти од мантијата на тестото“, рече Јуан. Ова парче од ударот „е многу споредливо по маса и волумен со двата блока на обвивката што ги гледаме на Земјата денес“.
Моделирањето на циркулацијата на мантија покажа дека ударниот удар може постепено да се вградува во обвивката на Земјата. Според моделот, бидејќи би бил за околу 2,5 отсто погуст од обвивката, ударниот удар би потонал и зацврстил, на крајот стабилизирајќи се длабоко во обвивката, но нема да биде вклучен во јадрото на Земјата. Ова, исто така, се совпаѓа со она што се гледа во блоковите од мантија денес, кои лежат на длабочина од повеќе од 2.000 километри и се околу 3 проценти погусти од нивната околина.
„Поради неговата поголема густина, ќе му овозможи да остане над границата на јадрото на Земјата и обвивката 4,5 милијарди години“, рече Јуан.
Една неодамнешна студија, исто така, укажува на можноста дека џиновските влијанија би можеле да ги објаснат LLVPs, иако таа студија не го поврза конкретно влијанието што ја создаде Месечината. Таа студија, објавена во октомври во списанието PNAS, исто така ја моделира циркулацијата на мантија и откри дека благородните метали донесени на Земјата со удари пред години може да останат во LLVP и денес. Можно е LLVP да содржи материјал од повеќекратни влијанија што се случиле на почетокот на историјата на Земјата.
Границите на LLVP се важни затоа што се совпаѓаат со магматските врвови на мантија, каде што магмата е пожешка од околните области. Магматските врвови на обвивката се исто така поврзани со точки на вулканизам, вклучително и ерупции кои носат дијаманти, наречени кимберлити.
„Вулканската активност дава единствен увид во геохемијата на LLVPs, бидејќи вулканските карпи наречени базалти кои избиваат од овие области може да содржат траги од магма од LLVPs“, рече Јуан.
Голем дел од ударниот удар што ја формирал Месечината бил обликуван од самиот Земјински сателит, па споредувањето на тие карпи со лунарните карпи би можело да открие дали и двете потекнуваат од ист извор. За тоа, на научниците ќе им требаат примероци од длабоко внатре во Месечината, што би можело да стане возможно со планираната мисија на Месечината со екипаж Артемида.
„Идните мисии на Месечината можат да ја тестираат нашата хипотеза“, заклучил Јуан.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
