21.11.2023 Скопје
Сега поранешниот и можеби иден претседател на Америка, Доналд Трамп беше еден од првите што му честиташе на Хавиер Мајли по победата против Серхио Маса во вториот круг од претседателските избори во Аргентина.
Мајли, наречен „Ел Локо“ („Лудак“) со моторна пила за време на изборната кампања, може да стане сериозен проблем за различни сили, вклучително и за Европската унија.
Сепак, 53-годишниот самопрогласен „анархокапиталист“ не сака да се задоволи со еден пресврт за да објави „крај на падот на Аргентина“ и да ја направи земјата повторно „светска сила“ со „модел на слободата“. „Лудиот“, како што го нарекуваа во младоста, пристигнува со моторна пила, која долго време ја користеше во предизборната кампања како симбол за помош на земјата која економски пропадна со инфлација од над 140 проценти и долг од 44 милијарди долари на Меѓународниот монетарен фонд, сакајќи да ја оживее неолибералната шок-терапија.
Мајли сака да го воведе американскиот долар како платежно средство наместо аргентинскиот пезос, кој го опиша како „навреда за политичката класа“. Сака да ја укине централната банка, а државата, во негови очи „криминална организација“, да ја сведе на минимум со само осум министерства наместо 18 и радикално да ја намали јавната потрошувачка.
Политичкиот аутсајдер, кого речиси никој во Аргентина не го познаваше до пред две години, се погоди со 35 милиони граѓани со право на глас и победи во 23 од 26 провинции против актуелниот министер за економија Серхио Маса. Тоа беше повеќе од убедлива победа. Тоа што беше безнадежно инфериорен во однос на Маса во ТВ дуелот пред изборите веќе не беше важен, напротив. Можеби дури и поттикна многу од неговите избирачи.
Беше преголем гневот против владејачката перонистичка партија, која владееше 16 од последните 20 години и не успеа да го запре економскиот пад. Презирот кон „паразитската и бескорисна каста“ е преголема, бидејќи Мајли постојано ги критикуваше „горенаведените“ и „естаблишментот“, кој запаѓа во неволја поради корупциски скандали. А, безнадежноста е преголема во земја која по Втората светска војна беше една од десетте најбогати нации во светот и во која денес 40 отсто од населението живее во сиромаштија.
Вториот круг на изборите беше пред се пресметка и протестни избори со мотото: „Полошо не може“. Особено меѓу младите машки гласачи, кои не знаат ништо друго освен криза, Мајли, поранешниот пејач на бендот на Ролинг Стоунс, е почитуван како поп-ѕвезда.
Слично како Жаир Болсонаро во Бразил, тој успешно се потпираше на кампањата на социјалните мрежи, предводена од неговата сестра Карина, која пред две години читаше тарот карти и продаваше колачи на Инстаграм. И до максимална поларизација во земја која ја обединуваат само Лионел Меси и аргентинската фудбалска репрезентација.
Поделбата најверојатно ќе се прошири, бидејќи Мајли исто така планира да ја врати назад децениската општествено-политичка ситуација во Аргентина. Мајли повикува на строга забрана за абортусот, ги смета климатските промени за „социјалистичка лага“, па дури и го внесе во игра слободниот пристап до огнено оружје, што тој го напушти непосредно пред вториот круг од изборите. Згора на тоа, идниот претседател на Аргентина се сомнева во бројката од 30.000 луѓе кои исчезнале за време на воената диктатура во Аргентина.
Неговата кандидатка за потпретседател, Викторија Виљаруел, постојано зборува за само 8.751 жртва и во својата теорија за „два ѓаволи“ релативизира сè, наведувајќи дека многубројните жртви биле и поради левичарскиот тероризам. Според неа, просторот од 17 хектари на кој има споменик на најголемиот центар за тортура од тоа време, кој е прогласен за светско наследство на УНЕСКО, треба подобро да се искористи за изградба на училишта кои итно и требаат на Аргентина.
Реакциите во јужноамериканските земји за изборната победа на Мајли се показател дека Аргентина би можела да се изолира и во надворешната политика. Бразилскиот претседател Лула, кој за време на изборната кампања беше навредуван од Мајли нарекувајќи го комунист, во согласност со обврската му честиташе, но не го спомна неговото име. Левичарскиот претседател на Колумбија Густаво Петро ја опиша победата на „екстремната десница“ во Аргентина како „тажна за Латинска Америка“.
А, во рамките на јужноамериканскиот економски синдикат „Меркосур“, кој ги вклучува Аргентина и Бразил и Парагвај и Уругвај, радоста за победата на Мајли е многу ограничена: новиот претседател, всушност, најави дека Аргентина „ќе тргне по својот пат“. Според тоа, Германија, а особено ЕУ, најверојатно внимателно ќе го следат развојот на настаните во Аргентина. Реализацијата на со децении планираниот договор за слободна трговија меѓу Меркосур и Европската унија со Мајли стана сè освен лесно.
Меѓутоа, човекот кој дури и го нарече Папата „лут левичар“, но подоцна му се извини на својот сонародник во Рим, се соочува со бројни политички пречки за реализација на неговата радикална агенда. Централната банка на Аргентина едноставно нема доволно американски долари за да ја воведе американската валута како платежно средство, што само по себе е комплициран процес.
Традиционално силните синдикати ќе одговорат на плановите за штедење со повеќенеделни штрајкови, а со помалку од 20 отсто во Претставничкиот дом и нешто повеќе од десет отсто меѓу сенаторите, ниту еден претседател немал толку мала поддршка во Претставничкиот дом на Аргентина од 1983 година.
И така, веќе е повеќе од сомнително како претседателот Хавиер Мајли подоцна ќе влезе во аргентинската историја.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
