29.11.2023 Скопје
Новото истражување покажа дека супермасивната црна дупка во центарот на нашата галаксија, Стрелец А*, се врти толку брзо што го протега просторот и времето околу неа.
Тим физичари ја набљудуваа црната дупка, која се наоѓа на 26.000 светлосни години од Земјата, со опсерваторијата на НАСА Чандра, телескоп дизајниран да ги детектира емисиите на Х-зраци од жешките региони на вселената.
Тие ја пресметале брзината на ротација на Стрелец А* користејќи т.н метод на одлив, кој ги проучува радио брановите и емисиите на Х-зраци во гасовите што ги опкружуваат црните дупки.
Истражувачите потврдија дека црната дупка има вртење, што го предизвикува ефектот „Thring-Lense-Thirring“. Овој ефект се јавува кога црната дупка го растегнува простор-времето додека се врти околу својата оска, вели водечкиот автор на студијата Рут Дејли, професорка по физика на Универзитетот Пен Стејт.
„Со овој пресврт, Стрелец А* драматично ќе го промени обликот на простор-времето во негова близина. Навикнати сме да размислуваме и живееме во свет каде што сите просторни димензии се еквивалентни. На пример, растојанието од таванот до ѕидот и растојанието до подот и другите димензии. Сите димензии се линеарни, за разлика од феноменот што го набљудуваме во близина на црната дупка – целосно „згаснат“ простор-време“, вели таа.
Дејли објаснува дека колку побрзо се ротира црната дупка, толку простор-времето околу неа станува помалку симетрично, па простор-времето околу неа изгледа срамнето, како американски фудбал.
Вртењето на црната дупка има вредност од 0 до 1, каде што 0 значи дека црната дупка не се врти, а 1 е максималната вредност на вртењето. Претходно, немаше консензус за вредноста за вртење на Стрелец А*.
Црните дупки формирани како резултат на спојување на помали црни дупки обично имаат мала вредност на вртење, вели Дејан Стојковиќ, професор по космологија на Универзитетот во Бафало, кој не бил вклучен во студијата. Сепак, црна дупка формирана од натрупаноста на околниот гас би имала висока вредност на центрифугата.
„Брзината со која ротира Стрелец А* покажува дека значителен дел од масата на црната дупка потекнува од акреција. Прашањето дали нашата централна галактичка црна дупка ротира или не, или колку брзо ротира, е многу важно“, рече Стојковиќ.
Со мерење на спинот, посочува тој, научниците можат да научат повеќе за историјата и структурата на галаксијата, да тестираат теории или дури да заклучат постоење на црви дупки, теоретски објекти кои би можеле да обезбедат отвор за други димензии.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
