27.11.2023 Скопје
Изненадувачката победа на евроскептичниот и имиграциски противник Герт Вилдерс на општите избори во Холандија го покажува успехот на десничарскиот популизам во „крадењето“ на гласачите од традиционалните и конзервативните партии и туркањето на нивните клучни прашања во „мејнстримот“.
Без разлика дали се на власт (често во коалиција) во земји како Италија, Унгарија и Словачка, или постојано добиваат сила, како во Франција, Германија и Шпанија, моментот се чини дека ги фаворизира екстремно десничарските партии.
„Избори по избори, гледаме дека екстремната десница постигнува огромни успеси“, изјави францускиот европратеник Рафаел Глуксман.
„Европската унија е во опасност од смрт одвнатре и однадвор“, додаде тој.
Во последниве месеци, набљудувачите „беа исклучително фокусирани на изборите во големите земји на ЕУ – Шпанија ова лето или Полска во октомври“, каде што популистите претрпеа неуспеси, рече францускиот политиколог Тиери Шопен.
„Но, причините што ја објаснуваат силата или дури и подемот на екстремно десничарските партии во некои европски земји не исчезнаа“, додаде Шопен, истражувач во францускиот „Институт Жак Делор“.
Подемот на екстремно десничарските партии, чии темели се национализмот и противењето на имиграцијата, започна кон крајот на 1970-тите, а во 2015 година нивната популарност вртоглаво порасна кога стотици илјади Сиријци пристигнаа во Европа бегајќи од граѓанската војна.
Кариерата на Герт Вилдерс беше изградена на антиисламска реторика. Италијанката Џорџија Мелони водеше кампања главно за антиимиграциски прашања, додека Шведска е управувана од коалиција поддржана од екстремната десница која ветува помалку имигранти.
Во политиката во Франција, Германија и Шпанија често доминираат дебати за идентитетот и имиграцијата.
Во Холандија, традиционалната централнодесничарска партија ВВД „немаше сила да ги контролира дебатите за темите што Вилдерс ги претпочиташе“, рече Јоханес Хиље, германски изборен стратег и автор на „Пропаганда 4.0: Колку екстремно десничарски популисти прават политика“.
„И другите партии од конзервативниот спектар низ Европа ја загубија својата доминација на десницата“, додава тој.
Шопен укажа на класичните теми на десничарската популистичка политика во кампањата на Вилдерс – антиелитна реторика, стравови од имиграција и културни промени и преиспитување на социјалната грижа.
„Времињата на економска и социјална несигурност ги фаворизираат екстремно десничарските партии“, вели Жил Ивалди, истражувач на парискиот универзитет Sciences Po.
За време на пандемијата на Ковид, тие „мобилизираа многу луѓе врз основа на страв, фрустрација и отфрлање на здравствените мерки“, со што добија поддршка за иднината, додаде тој.
Холандија, исто така, беше „училишен пример за тоа како не треба да се справиме со радикалната десница“, бидејќи другите партии и медиуми ги ставаат своите идеи во „мејнстримот“, рече Хилје.
Лидерот на ВВД, Дилан Јесилгоз, ја остави отворена можноста за коалиција со Вилдерс пред изборите, за да ја исклучи можноста по изборите да биде малцински партнер.
„Сè што направија го направи Вилдерс посилен“, тврди Хилје.
Вилдерс и италијанската премиерка Мелони спроведоа стратегија за „демонизирање“ на француската екстремно десничарска лидерка Марин Ле Пен, ублажувајќи ја нивната реторика кога се чинеше дека е изборно корисна.
„Не дека ги сменија ставовите, туку малку поинаку ги изразуваат за да бидат попривлечни, за да ја надминат емоционалната бариера“, вели Хилје.
Мелони ја поддржа Украина и го намали нејзиното непријателство кон ЕУ, а француски дипломат неодамна изјави дека Мелони е „добредојдено изненадување“ во меѓународните работи.
„Но, во внатрешната политика таа го прави токму она што го вети, ги намалува социјалните бенефиции, зазема тврд став кон бегалците“, посочи Хилје.
„Сите овие партии научија или учат како да ја држат власта“, рече Ивалди.
Многу мејнстрим конзервативни партии, исто така, прифаќаат екстремно десничарски идеи или размислуваат за соработка.
Политичарите од германската ЦДУ понекогаш отворено размислуваат за регионални коалиции со екстремно десничарската Алтернатива за Германија (AfD), додека француските републиканци често се обидуваат да го надминат екстремно десничарскиот Национален собир во однос на неговиот став кон мигрантите.
На европско ниво „сојузот меѓу екстремната десница и Европската народна партија (ЕПП) не е невозможен“, рече Ивалди.
„Тоа би било голема промена во миграциската политика, но и кон животната средина“ со оглед на проблематизирањето на климатските промени од страна на екстремната десница.
Сепак, Ивалди предупреди да не се преувеличува заедничката основа на екстремно десничарските партии во различни европски земји.
Тој забележува дека има разлики меѓу екстремно десничарските европски партии во однос на Русија и во однос на економијата и вредностите.
„Во основа, она што ги држи овие десничарски популисти заедно се заедничките непријатели и работите што сите ги отфрлаат, како миграцијата или амбициозната климатска политика“, рече Хилје.
„Во овој табор има конфликти кои нема да доведат до обединета политика и тоа може да биде надеж за мејнстрим кампот во Европа“, додаде тој.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
