17.10.2023 Скопје
Измените на Кривичниот законик со кои се воведува фемицидот како посебно кривично дело за прв пат во Хрватска во моментов се на јавна дискусија. Во јавноста веќе се појавија голем број контроверзии. Здруженијата на жени, Народниот правобранител за родова еднаквост и експертите се согласуваат во едно – ова кривично дело дополнително ќе треба да се допрецизира.
Воведувањето на фемицидот во Кривичниот законик многумина го поздравија, но поради едноставната дефиниција за тешко убиство на блиска женска личност, судијата на Врховниот суд, Дамир Кос, смета дека оваа одредба може да падне пред Уставниот суд.
„Родовата еднаквост е предност на Уставот, на Европската конвенција, на сите можни институции кои ги штитат сите лица кои не дискриминираат“, рече судијата на Врховниот суд, Дамир Кос.
И Кос смета дека родовата дискриминација е сигурна во овој случај.
„Оној што ја убил мајката може да биде казнет до 40 години според законот, а тој што го убил таткото може да биде осуден на 20 години според законот, така што ова е одредена дискриминација“, додаде тој.
Еден од членовите на работната група одговара на овој конкретен пример.
„Нема да добие помалку, ниту повеќе, десет години или долга казна за двете дела“, изјави Уна Зечевиќ Шепаровиќ од Иницијативата #спасиме.
И сега во Кривичниот законик е опфатено тешко убиство на блиско лице, претходно злоставувано. Според министерството, токму ова кривично дело покажало колку е неопходно воведувањето на фемицид.
Во набљудуваниот период од 2020 до 2023 година евидентирани се единаесет правосилни пресуди за кривичното дело тешко убиство од чл.111 точка 3 од Кривичниот законик, вклучително и завршеното кривично дело и обидот за негово извршување. Во девет од единаесетте случаи, жртви се жени, што говори во прилог на тоа дека се работи за модалитет на кривичното дело тешко убиство кое несразмерно ги погодува жените.
Но, народниот правобранител за родова еднаквост посочува дека сегашниот предлог, кој се сведува на една пократка формулација, покренува голем број контроверзни прашања и предупредува дека другите земји го регулираат фемицидот многу пошироко и поконкретно.
Мора темелно и аналитички да се пристапи кон воспоставување систем за спречување на фемицид, кој ќе воведе родово сензибилизиран пристап во целокупниот систем на превенција и постапувањето на органите на кривичното обвинителство, проширување на поимникот на Кривичниот законик со дефинициите за фемицид и видот на фемицидот, обезбедуваат собирање и стручна анализа на широка структура на податоци за распространетоста на фемицидот и сите околности на неговото извршување, предвидуваат интензивна меѓусекторска соработка и воведуваат редовно образование.
И Уна Зечевиќ Шепаровиќ смета дека законскиот предлог треба да се допрецизира.
„Ја исфрливме првата дефиниција, но треба да го воведеме родовото определување на насилството…“, рече Уна Зечевиќ Шепаровиќ.
Дури и професорот по кривично право Александар Маршавелски го поддржува воведувањето на фемицидот, иако веќе имаме кривично дело убиство на блиска личност со иста затворска казна.
„Единствено што судовите сега ќе можат да го земат предвид е отежнувачкиот факт дека се работи за две тешки кривични дела, иако ќе им се суди само за едно од тие две, односно за тешко убиство на женско лице. односно тој фемицид, но мислам дека пред се е јавност пораката што се испраќа дека општеството нема да ги толерира најтешките форми на криминални дејствија на насилство врз жените и дека сепак ќе има одреден ефект врз јавноста и врз статистичкото следење на фемицидите во Хрватска“, вели професорот Александар Маршавелски.
Маршавелски смета дека ова кривично дело ќе треба дополнително да се допрецизира во дискусијата.
„Мислам дека проблемот со новото кривично дело е што нема да го реши проблемот со убиствата врз жените, кој е специфичен за жените, но кој не вклучува блиски луѓе, на пример кога се работи за исклучиво сексуално условени облици на убиства кога жената не сакала да има сексуален однос со сторителот. Тоа нема да биде опфатено со ова ново кривично дело“, рече тој.
Од Министерството за правда велат дека по јавната дискусија работната група ќе го разгледа секој коментар и забелешка од стручната и локалната јавност.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
