31.10.2023 Скопје
Додека беснее конфликтот меѓу Израел и Хамас и Русија и Украина, политичките аналитичари велат дека фокусот на западните сили е пренасочен од друго „горливо“ геополитичко прашање – она што претставува „сериозно безбедносно прашање“ и за Балканот и за Европа пошироко.
Регионот на Западен Балкан е оценет како „арена на геостратешко ривалство, со Москва, Брисел и Вашингтон меѓу оние кои се борат за влијание“, а решението, според нив, лежи во заедничката акција на САД, Европската Унија и Соединетите Држави, што сега не е случај.
Леон Хартвел, нерезидентен висок соработник во Центарот за анализа на европската политика (ЦЕПА), рече дека ескалацијата на тензиите меѓу Србија и Косово бара „засилена будност“, иако неодамнешните разгорувања во голема мера „преминаа под радарот на западните медиуми“.
„Немилосрдните барања за нашето колективно внимание, особено војната меѓу Русија и Украина, и сега повторното оживување на тензиите во израелско-палестинскиот театар, заземаа голем дел од нашата дипломатска и воена ширина“, изјави Хартвел.
Тој предупредува дека, иако тлее, раздорот меѓу Србија и Косово, следствено, остана во сенка на овие понепосредни и „глобално звучни предизвици“.
Хартвел посочува на еден голем предизвик за креаторите на политиките: обрнувајќи речиси постојано внимание на тековните конфликти додека сè уште ги следи другите стратешки значајни ризици.
Кога ќе избие нов конфликт на глобалната сцена, додава тој, „тоа инхерентно ја оптоварува способноста на нацијата ефикасно да управува со веќе постоечките конфликти“.
Во суштина, дипломатската и воената ширина оди само толку далеку, а државите се принудени да донесуваат пресметани одлуки за тоа каде да ги насочат своите напори.
Геополитичката позиција на регионот на Западен Балкан, кој се состои од шест земји, за кои европските претставници постојано велат дека припаѓаат на европското семејство.
Тој, исто така, го истакнува фактот дека регионот со приближно 18 милиони жители е „познат како арена на геостратешко ривалство, меѓу кои Москва, Брисел и Вашингтон се меѓу оние кои се борат за влијание“.
Иако тензиите меѓу Србија и Косово постојано се зголемуваат во последниве години, смртоносната престрелка на крајот на септември меѓу силно вооружената група етнички Срби и косовските специјални полициски сили во северното косовско село Бањска се чини дека означи уште еден клучен момент. Овој потег предизвика вознемиреност кај американските и европските официјални лица кои изразија длабока загриженост за насилството и „невиденото“ зголемување на воените сили таму, како што е опишано од Белата куќа“.
Хартвел смета дека „факт е дека балканскиот регион е буре барут, каде што дури и помалите инциденти можат брзо да се претворат во пошироки конфликти“.
Потсетува и на изреката „дека тоа што се случува на Балканот, не останува на Балканот“.
„САД, ЕУ и Обединетото Кралство немаат дипломатска и воена слобода да одговорат на неколку конфликти на стратешки интереси. Ќе треба да се направи избор во однос на тоа каде можеме да ги ангажираме нашите ресурси, а тоа на крајот ќе има негативни последици за некои региони“, додава експертот.
Коментарите на Хартвел, кои ја опишуваат ситуацијата во регионот како буре барут, го повторуваат предупредувањето од високи политички соработници во Европскиот совет за надворешни односи (ЕЦФР) минатиот месец.
„Решавањето на спорот меѓу Косово и Србија повеќе не е само политичко прашање, туку сериозно безбедносно прашање за регионот и Европа“, рекоа во предупредувањето Енгјелуше Морина и Мајда Руге од ЕЦФР, додавајќи: „За САД и ЕУ, изборот повеќе не е само помеѓу неуспех и успех на дијалогот, туку помеѓу стабилност и понатамошна ескалација на насилството“.
Српскиот претседател Александар Вучиќ претходно изјави дека српските сили немаат намера да војуваат со Косово, посочувајќи дека тоа би било контрапродуктивно за амбициите на земјата да се приклучи на ЕУ.
Хартвел заклучува, решението лежи во заедничката акција на западните сили.
„Реалноста е дека Балканот, иако е релативно скромен по големина, бара стратешка определба. Кога САД, ЕУ и ОК работат заедно, тие ја покажаа својата способност навистина да направат голема разлика на Балканот“, рече Хартвел.
„Меѓутоа, кога ја занемаруваме оваа одговорност или погрешно управуваме со неа како што е моментално, ненамерно создаваме простор за другите играчи да го пополнат вакуумот“, додаде тој.
Подготвено од Д.Ц.
About Author
