18.10.2023 Скопје
Службите задолжени за заштита на Европа од исламистичките екстремисти алармираат со месеци.
Во мај, холандските безбедносни служби предупредија дека терористичката закана на Исламската држава за Европа е зголемена. Во истиот месец, францускиот министер за внатрешни работи рече дека ризикот од исламистички тероризам е во пораст и дека конкретно се насочени кон неговата земја и околните соседи.
Во последните денови овие песимистички прогнози се остварија. Франција распоредува дополнителни 7.000 луѓе на своите улици, откако наставникот беше избоден до смрт во петокот во нападот што Емануел Макрон го осуди како „варварски исламистички тероризам“. Осомничениот вооружен напаѓач и ветил верност на ИД во аудио порака на својот мобилен телефон непосредно пред убиството, соопштија обвинителите.
По пукањето во кое во понеделникот во Брисел беа убиени двајца шведски навивачи од 45-годишник кој претходно им бил познат на безбедносните служби и кој беше осомничен дека е радикализиран, шведскиот премиер Улф Кристерсон изјави дека неговата земја и нејзините интереси се под закана „никогаш невидена во модерното време“.
Од црните денови на интензивните терористички напади што ја зафатија Европа помеѓу 2014 и 2017 година, исламистичкото милитантно насилство беше исфрлено од насловите поради други безбедносни закани: сè погласен екстремно десничарски активизам, напори за рушење на демократијата во Германија, економски тешкотии што ги поткопуваат институциите и тие се закануваат со хаос, како, се разбира, и војната во Украина.
Иако имаше напади кои им се припишуваат на исламистичките екстремисти, тие беа релативно ретки, иако главно фатални. Во 2020 година, уште еден наставник беше избоден до смрт во Франција, четири лица беа убиени во Виена од австриски државјанин кој еднаш се обиде да замине во Сирија и да се приклучи на ИД. Овие и слични напади беа дело на поединци кои дејствуваа независно од која било поголема организација, но инспирирани од истата поголема идеологија.
Многу од нападите извршени во 2015 и 2016 година ја должат својата застрашувачка ефективност на способноста на организаторите на терористичките напади да ја планираат акцијата, да комуницираат и да ги обучуваат своите членови во релативната безбедност на нивните енклави во Сирија и Ирак. Очигледниот успех на ИД им се допадна на илјадници млади Европејци кои истовремено сакаа да одат таму. Комбинацијата беше поразителна.
Поминаа неколку години од уништувањето на калифатот, но ИД сè уште контролира некои области на Блискиот Исток, Авганистан и особено во регионот Сахел во Африка. Иако постојат докази дека групата продолжува да ја таргетира Европа, логистичките тешкотии се значителни и ИД се бори да привлече нови регрути надвор од нејзината тесна локална област. Во 2022 година, само два од 16 напади извршени во ЕУ биле дело на џихадисти, велат од Европол.
Но, заканата сè уште не е целосно исчезната. Во изминатите години беа спречени десетици обиди, а стотина осомничени беа приведени. Често останува незабележано. Малкумина обрнаа внимание на наводниот терористички заговор на таџикистанската ќелија на ИД, чија цел беа базите на САД и НАТО во Германија во 2020 година, или на двојната полициска операција насочена кон финансиерите на ИД и напорите за регрутирање преку Интернет во Шпанија во 2022 година. Неодамнешен пример е апсењето на пет лица во април во Шведска под обвинение за планирање терористички напад како одмазда за палењето на Куранот на митингот во Стокхолм неколку месеци претходно. Уште двајца исламисти кои регрутираа нови членови беа уапсени во вторникот во Италија.
Индивидуалните инциденти им се закануваат на одредени земји, како што можеби покажа серијата палење на Куранот во Шведска. Но, големата криза на Блискиот Исток и се заканува на цела Европа. Секоја војна во Газа доведе до пораст на екстремистичкиот активизам на континентот. Овој најнов конфликт не се разликува.
Засега, заканата од голем напад е мала. Ваквите напади бараат месечна подготовка и не можат да се организираат набрзина. Но, како што рече еден службеник на службата за безбедност: „Некој лесно може да закачи кујнски нож на раката со леплива лента“.
Ваквите работи ќе бидат главната закана бидејќи кризата на Блискиот Исток продолжува или можеби се интензивира.
Подготвено од А.Ѓ.
About Author
