16.10.2023 Скопје
Според излезните анкети, полскиот проевропски опозициски блок освои мнозинство на парламентарните избори во текот на вчерашниот ден, а доколку се потврдат официјалните резултати, владејачката националистичка партија Право и Правда нема да освои трет мандат.
Доколку се потврди резултатот од овие избори, кои многумина ги нарекоа „најважни во 2023 година“, тоа сигнализира радикална промена и во Полска и во Европската унија.
Според излезната анкета објавена веднаш по завршувањето на гласањето во 21 часот во неделата, политичката партија Право и Правда, ПиС, доби поддршка од 36,8 отсто, потоа центристичката Граѓанска коалиција (КО) со 31,6 отсто, централно-десничарскиот Трет пат со 13 отсто и Левицата со 8 отсто, ,6 отсто и крајнодесничарската Конфедерација со 6,2 отсто. На изборите во 2019 година, ПиС освои 43,6% од гласовите.
Иако партијата Право и Правда е прва по поддршка од гласачите, тоа е пирова победа бидејќи трите водечки опозициски партии би имале мнозинство во парламентот од 460 пратеници. ПиС и нејзиниот потенцијален сојузник Конфедерација (екстремно десничарски) имаат 212 места.
Според излезната анкета, на избори излегле 73 отсто од гласачите, што е рекордна излезност.
Ова е неверојатен пораз за ПиС, кој е на власт од 2015 година.
Партијата ги мобилизираше сите државни ресурси за да и помогне да победи, а беше силно поддржана од државните медиуми – кои се цврсто во рацете на владејачката партија. Сепак, ПиС беше под притисок од зголемениот број скандали и обвинувања – вклучително и дека службениците продавале визи за мито. Осум години тензии и социјални конфликти, вклучително и забраната за абортус, владеењето на правото, увозот на жито од Украина и лошите односи со ЕУ, која ја замрзна исплатата на милијарди евра на Полска поради загриженоста за владеењето на правото. исто така, доведе до намалување на поддршката за ПиС.
Дури и референдумот во последен момент, со четири тенденциозни прашања дизајнирани да направат опозицијата да изгледа лошо, не успеа да ги поттикне гласачите на ПиС; На референдумот не излегле 50 отсто од гласачите за да биде легитимен.
Во моментов, се чини дека ПиС ќе освои премалку места за да добие мнозинство во парламентот, дури и ако ги здружи силите со Конфедерацијата – со која претходно рече дека нема да коалицира. Останатите три партии ветија дека ќе се обединат за да го соборат ПиС.
Според излезната анкета, Право и Правда ќе освои 200 места, Граѓанската коалиција 163, Третиот пат 55, Левицата 30, а Конфедерацијата 12.
Така, трите водечки опозициски партии би имале 248 места во парламентот, додека ПиС и Конфедерацијата би имале 212 места.
„Не е јасно дека резултатите од изборите во недела во Полска ќе завршат со нов мандат на владејачката партија Право и правда (ПиС)“, рече нејзиниот лидер Јарослав Качински.
Неговиот партиски колега, полскиот премиер Матеуш Моравјецки, на социјалните мрежи порача дека ПиС е „победник на изборите“.
Лидерот на Граѓанската коалиција, поранешниот премиер Доналд Туск, во неделата вечерта изјави дека демократијата победила и дека ПиС ќе ја напушти власта.
„Никогаш не сум бил толку среќен како денес со второто место. Победи демократијата. Го тргнавме ПиС од власт“, рече Туск.
„Со нашите партнери ќе создадеме добра нова демократска влада“, рече тој, нарекувајќи ги изминатите осум години „злобни“.
Опозицијата вети дека ќе ги врати разнишаните односи со Европската унија.
„Полска се враќа во Европа на 15 октомври“, изјави Роберт Бидрон, еден од лидерите на левицата.
„Откако ќе заврши пребројувањето на гласовите, следниот чекор е на претседателот Анджеј Дуда, кој најверојатно по изборите најпрво ќе и даде шанса да формира влада на партијата која добила најмногу гласови, односно на владејачките националисти Право и Правда (ПиС)“, рече неговата помошничка Малгоржата Папрочка.
Кој и да го избере Дуда, ќе има 14 дена да формира влада и да се обиде да добие апсолутно мнозинство во парламентарната доверба. Ако тој обид не успее, тогаш парламентот го назначува премиерот.
Изборите беа обележани со една од најболните кампањи во полската демократска историја.
Качињски опозицијата ја нарече егзистенцијална закана за нацијата. Тој го обвини Туск за дослух со Берлин и Брисел за да ја саботира независноста на Полска и да дозволи наплив на мигранти од муслиманските земји во земјата.
Опозицијата предупреди дека трет мандат на ПиС цврсто ќе ја одврати Полска од либералната демократија со консолидирање на влијанието на владејачката партија врз судството, медиумите и државните корпорации – придвижувајќи ја Полска во насока на унгарската нелиберална демократија.
Пребројувањето на гласовите е во тек низ целата земја.
Подготвено од Д.Ц.
About Author
